Λάο Τσε: Ο αντισυμβατικός φιλόσοφος που μίλησε πρώτος για τα πάντα

Ο Λάο Τσε ήταν αρχαίος Κινέζος φιλόσοφος που έζησε τον 6ο-5o π.Χ.αιώνα, στην περιοχή που αναγνωρίζεται σήμερα ως Θιβέτ. Ο Κονφουκιανισμός, ο Ταοϊσμός και ο Βουδισμός είναι τα τρία βασικά ρεύματα της κινεζικής σκέψης και φιλοσοφίας. Ο Λάο Τσε θεωρείται ο πατέρας του Ταοϊσμού και ήταν σύγχρονος του Κονφούκιου. Ο Βούδας και οι αρχαίοι έλληνες φιλόσοφοι έζησαν μεταγενέστερα του Λάο Τσε. Ο Κονφουκιανισμός διδάσκει για την συμπεριφορά, τις κοινωνικές σχέσεις και την κοινωνία γενικότερα, ενώ ο Ταοϊσμός ασχολείται με το άτομο, τον χαρακτήρα, το πνεύμα και έχει μια πιο φυσική προσέγγιση στα μυστήρια της ζωής. Ο Ταοϊσμός επέδρασε εκτός των τεχνών και των γραμμάτων, στην ιατρική και στις θεραπευτικές μεθόδους (Βελονισμός, Σιάτσου), στην ψυχοσωματική αντίληψη, στην άσκηση (Γιόγκα, Κουνγκ φου, Τάι τσι σουάν, Τσι κουνκγ), στην διατροφή (μακροβιοτική), αλλά επηρέασε και την σκέψη πολλών μεταγενέστερων γιατρών και φιλοσόφων όπως του Καρλ Ρότζερς, του Γιούνγκ και του Βίλχλεμ Ράιχ.

Ο Λάο Τσε στο βιβλίο του «Τάο Τε Τσινγκ» – η ερμηνεία και απόδοση του οποίου απασχολεί έντονα για χρόνια, αυτούς που έχουν καταπιαστεί με την ουσία της διδασκαλίας του – δίνει ως βασική έννοια είναι την αρμονία και τη ροή των πραγμάτων, στην οποία δεν έχει νόημα να αντιστεκόμαστε. Αντίθετα πρέπει να αντιλαμβανόμαστε βαθύτερα την φύση των πάντων, την αέναη πραγματικότητα στην οποία όλα συνδέονται και να ενεργούμε ανάλογα. Να βρισκόμαστε σε πλήρη αρμονία με τη ζωή. Να υπάρχει βαθιά επίγνωση της σύνδεσης μας με τους νόμους της. Δράση και όχι αντίδραση, διαλογισμός και περισυλλογή. Ο Λάο Τσε ήταν ο πρώτος που μίλησε για την αυτογνωσία και η φιλοσοφία του, υποστηρίζει τη φυσικότητα, τον αυθορμητισμό και την ελευθερία από κοινωνικές συμβάσεις και επιθυμίες, με την πνευματικότητα όμως και την ηθική να είναι αλληλένδετα. Στο Τάο, που σημαίνει “ο τρόπος”, αναφέρεται σε μια απόλυτη πραγματικότητα και μας διδάσκει πως να ζούμε μια καλή ζωή, εδώ και τώρα, χωρίς να υποφέρουμε. Πως να είμαστε σε αρμονία με το θαύμα της ύπαρξης μας.  Εμπόδιο αποτελούν οι κοινωνικές συμβάσεις και δομές που αυξάνουν τον αριθμό των επιθυμιών μας και αυτές οι αποκτηθείσες επιθυμίες που είναι από φύση ανταγωνιστικές, δημιουργούν μια άσβεστη δίψα για καταξίωση και δύναμη, ενώ αντίθετα οι βαθιά συνδεδεμένες και αρμονικές με την ύπαρξη και την ζωή επιθυμίες, είναι απλές και λίγες.

Πολλά βιβλία και διατριβές έχουν γραφτεί για την σχέση των διδαχών του Λάο Τσε με αυτές των Αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων, του Πλάτωνα, του Σωκράτη – αρμονικώς ζην – και ειδικότερα του Ηράκλειτου, του οποίου οι έννοιες – τα πάντα ρει – προσομοιάζουν σε μεγάλο βαθμό με αυτές του Λάο Τσε.  .

Τα κείμενα του Λάο Τσε, απλά στη γραφή, αλλά βαθιά σε νόημα και ουσία, δίνουν απαντήσεις σε κάθε ανήσυχο πνεύμα που έχει την ικανότητα να συλλογίζεται. Aντιλαμβανόμαστε, αυτό που είμαστε σε θέση να κατονομάσουμε, και αυτό προκύπτει από τον ορισμό, την διαφοροποίηση και την ανάλυση, πραγμάτων, εννοιών και ιδεών.

Από το βιβλίο του Λάο Τσε «Τάο Τε Τσινγκ»:

Τους αρχαίους σοφούς κανείς δεν γνώρισε. Ήτανε βλέπεις τόσο λεπτοί κι απόκρυφοι. Τουλάχιστον να βρω τ’αχνάρια τους… Προσεχτικοί σα να διαβαίναν ποταμό, δισταχτικοί σαν επισκέπτες, υποχωρητικοί σαν πάγος που έλιωνε…

Για το χτίσιμο ενός σπιτιού ενδιαφέρει η θέση, για τη φιλία η πρόθεση, για την κουβέντα η ειλικρίνια, για τη διοίκηση η τάξη, για τη δουλειά η αρμοδιότητα και για την πράξη η σωστή στιγμή.

Όταν ζεις με αρμονία ο ουρανός είναι καθαρός και απέραντος, η γη είναι σταθερή και γεμάτη.

Ο δρόμος προς το φως μοιάζει σκοτεινός. Ο δρόμος προς τα μπρος μοιάζει να σε πηγαίνει πίσω. Ο ίσιος δρόμος μοιάζει μακρύτερος. Η αληθινή δύναμη βιώνεται σαν αδυναμία. Η διαύγεια μοιάζει ομιχλώδης. Η ανώτερη τέχνη μοιάζει χωρίς σοφία. Η ανώτερη σοφία μοιάζει παιδιάστικη. Η μεγαλύτερη αγάπη μοιάζει αδιάφορη.

Γείρε να προφυλαχτείς. Λύγιζε και μείνε ίσιος. Άδειος θα είσαι πλήρης. Όσο παλιός, τόσο καινούργιος. Αν έχεις λίγα, έχεις πολλά.

Εκείνος που στηρίζεται στην άκρη των δαχτύλων του δεν καταφέρνει να σταθεί. Εκείνος που κάνει μεγάλα βήματα θα κουραστεί. Μάθε την αξία σου και μείνε ταπεινός.

Όποιος τον κόσμο επιθυμεί να κατακτήσει θ’αποτύχει. Τη μια στιγμή είσαι δυνατός την άλλη αδύναμος. Άλλοτε νικητής και άλλοτε νικημένος. Πότε αναπνέεις και πότε βαριανασαίνεις.

Όποιος γνωρίζει τους άλλους έχει διάνοια. Όποιος γνωρίζει τον εαυτό του έχει αληθινή σοφία. Όποιος νικά τους άλλους είναι δυνατός. Όποιος νικά τον εαυτό του είναι πανίσχυρος.

Όποιος αρκείται είναι πλούσιος.

Αν δεν εμπιστευτείς, δεν πρόκειται να βρεις εμπιστοσύνη.

Όταν προβάλλονται οι αρετές, υπάρχει υποκρισία.

Πρόσεξε, γιατί αν δεν αλλάξεις πορεία μπορεί να πας εκεί που κατευθύνεσαι.

 

Κείμενο Τζένη Φραγκούλη

Πηγή: Stanford encyclopedia of philosophy, ΛΑΟ ΤΣΕΤΑΟ ΤΕ ΤΣΙΝΓΚ Eκδόσεις Σμίλη