Otto Rank: Ο κορυφαίος ψυχολόγος, η θεραπεία της θέλησης και η κατάκτηση της ευτυχίας

Ο Otto Rank (1884 – 1939) ήταν Αυστριακός ψυχολόγος, ένας από τους στενότερους βοηθούς του Σίγκμουντ Φρόιντ και στο τέλος ένας από τους πιο σκληρούς επικριτές του. Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους πρωτοπόρους της θεραπείας Gestalt και της ανθρωπιστικής, υπαρξιακής και διαπροσωπικής ψυχολογίας. Ο  Rank που προερχόταν από μη προνομιούχο περιβάλλον, ολοκλήρωσε την εκπαίδευση του με την την στήριξη και την ενθάρρυνση του Φρόιντ, ο οποίος του είχε τόσο υψηλή εκτίμηση, που αργότερα τον διόρισε σε πολλές σημαντικές θέσεις.

H προσέγγιση του Rank στην ψυχοθεραπεία, ενθαρρύνει το βίωμα μιας γεμάτης ζωής με έμφαση στο εδώ και τώρα, παρά τον επερχόμενο θάνατο και τους διάφορους περιορισμούς που μας εμποδίζουν να το πετύχουμε. To βάρος, η σημαντικότητα και η σημασία που δίνει στην πρώιμη σχέση μητέρας και παιδιού, έχει γίνει βάση στη σύγχρονη ψυχαναλυτική θεωρία. Η μορφή της ψυχοθεραπείας του Rank (σε αντίθεση με τη φροϋδική ψυχανάλυση) είναι πιο σύντομη σε διάρκεια, με περισσότερη έμφαση στη σχέση του πελάτη με τον θεραπευτή (σε αντίθεση με τη μεταβίβαση) και έγινε η πιο ευρέως χρησιμοποιούμενη στην ψυχαναλυτική πρακτική.

“Η ζωή από μόνη της είναι μια  διαδοχή χωρισμών. Ξεκινώντας με τη γέννηση, στη συνέχεια περνώντας αρκετές περιόδους απογαλακτισμού και ανάπτυξης της ατομικής προσωπικότητας και τελικά με αποκορύφωμα τον θάνατο, που αντιπροσωπεύει τον τελικό χωρισμό.”  Otto Rank

Ο Rank που ήταν πολύ μπροστά από την εποχή του, παραμένει διάσημος για τη θεωρία του τραύματος της γέννησης (για την οποία πολεμήθηκε έντονα από το ψυχαναλυτικό κατεστημένο της εποχής) και την θεραπεία της θέλησης.  Με την τελευταία, επεσήμανε ότι ο άνθρωπος καθόριζε την ζωή του κυρίως με τη δική του θέληση και δεν ήταν θύμα εσωτερικών ή εξωτερικών δυνάμεων. Για τον Otto Rank, ο εαυτός κατοικεί στο σώμα, με ατομική βούληση χωρίς τους περιορισμούς των απόψεων του Φρόιντ.

Γεννιόμαστε με μια φυσική ικανότητα να επιλέγουμε τον δρόμο μας στην ζωή και να τον μοιραζόμαστε με αγάπη, στο ταξίδι της ύπαρξης. Πρέπει να αμφισβητούμε τις κληρονομικές μας αξίες, τα πρότυπα σκέψης και τους προκαθορισμένους τρόπους δράσης που κατοικούν στο αντιληπτικό μας σώμα (αισθήματα, συναισθήματα, σκέψεις, πεποιθήσεις κλπ) και στην εμπειρία μας και να βρούμε έναν νέο τρόπο δράσης, με την επίγνωση και την αυτογνωσία, για την αυτοδημιουργία και την εκ νέου εφεύρεση μας με φαντασία και θέληση. 

“Ο νευρωτικός όμως (που δεν μπορεί να ξεμάθει και συνεπώς στερείται δημιουργικότητας) δεν είναι σε θέση να ολοκληρώσει αυτήν την  διαδικασία απελευθέρωσης, λόγω του φόβου και της ενοχής που διέπουν την ιδέα της αυτονομίας και έτσι παραμένει ανασταλμένος σε κάποιο πρωτόγονο επίπεδο της εξέλιξής του.”  Otto Rank

Η θεωρία του για την τέχνη στην ψυχαναλυτική προοπτική, βλέπει την καλλιτεχνική προσωπικότητα, να καταπολεμά τους πολιτιστικούς και τους ανθρώπινους περιορισμούς, με στόχο κυρίως να αποκαλύψει τη μοναδικότητά της, μέσω της αυθεντικότητας πρωτότυπων έργων. Ο Otto Rank έγραψε ένα εκπληκτικό βιβλίο για την καλλιτεχνική δημιουργία.

“Το ένστικτο της δημιουργίας εκδηλώνεται πρώτα και κυρίως στην προσωπικότητα, η οποία, διαμορφώνοντας το διαρκώς, παράγει έργο τέχνης και εμπειρία με τον ίδιο τρόπο”  Otto Rank

Ήταν θεραπευτής αναγνωρισμένος, με πελάτες μεταξύ άλλων, την περίοδο που ζούσε στο Παρίσι, τον Henry Miller και την Anais Nin.

Στην θεραπεία του, ενθάρρυνε την απελευθέρωση του πελάτη να αναλάβει την ευθύνη για τις επιλογές του και για την κατεύθυνση που εξελισσόταν η ζωή του. Ο στόχος της θεραπείας του ήταν να επιτρέψει στο άτομο να αποδεχθεί τον εαυτό του ως ένα ξεχωριστό, μοναδικό άτομο, που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει αυτή τη νέα συναισθηματική του ελευθερία, για δημιουργική αυτοέκφραση και εκπλήρωση ζωής.

Ο Φρόιντ τον αποκαλούσε άτακτο αγόρι αλλά τον θαύμαζε βαθιά.

Ανέπτυξε την ιδέα ότι η ελευθερία, δηλαδή η ανεξαρτησία από τους άλλους, είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη της δημιουργικότητάς μας. Για τον Rank, το πώς αντιμετωπίζουμε την ανεξαρτησία από τη μητέρα μας, καθορίζει τον τύπο της προσωπικότητας που αναπτύσσουμε.

Kείμενο Τζένη Φραγκούλη