Ah bouteille,ma mie, pourquoi vous videz–vous?
«Α, μπουκάλα φίλη μου, γιατί αδειάζεις;» Μολιέρος
Μου ζήτησαν να κάνω μια διάλεξη για την ευτυχία. Πάντα τις διαλέξεις μου τις γράφω σε χαρτί κιτρινωπό με μια Sheaffer πένα, μετά τις περνάω στον υπολογιστή. Κάθομαι μπροστά στο τζάκι που καίνε κούτσουρα. Ο Μπιχλιμπίδης γουργουρίζει δίπλα μου. Η ατμόσφαιρα μυρίζει καπνό και ένα ποτήρι κόκκινο κρασί μου δίνει απαντήσεις στο τι είναι τελικώς ευτυχία.
Αναρωτιέμαι: «τι είναι ευτυχία». Αυτό που ζω είναι μια βαθιά ευτυχισμένη στιγμή. Τι είναι όμως αυτό που ορίζει την ευτυχία. Η φωτιά ή η ζέστη, ο γάτος ή το γουργουρητό του, το τσιμπούκι ή η μυρωδιά και η γεύση του καπνού;
Το κρασί μάλλον.
Οίνος ευφραίνει καρδία.
Σε όλα συμβάλει ο οίνος.
Ευφραίνει την καρδία, απαλύνει τη λύπη, μεγιστοποιεί τον έρωτα, ωραιοποιεί την ατέλεια, αποκρούει τον φόβο, μπολιάζει τον άνθρωπο με θάρρος, τονώνει τη λεβεντιά, τελειοποιεί τη θέα της θάλασσας.
Εμπνέει τους καλλιτέχνες, κι αν δεν είναι κάποιος καλλιτέχνης τον κάνει.
Ανατάσσει τη γεύση, μετατρέπει τα άνοστα φαγητά σε συνοδευτικά και τους δίνει αξία.
Αφυπνίζει τα πάθη, καταστέλλει το νόστο, ξεδιψάει την ψυχή.
Εξάπτει την φαντασία και φωτίζει τα μυστικά και τα ανείπωτα.
Υπάρχουν φαγητά που δεν τρώγονται χωρίς κρασί.
Με μεζέ και κρασί εξομολογείσαι τον ερωτά σου, λύνεται η γλώσσα σου, εξαφανίζεται το κόκκινο της ντροπής, από το κόκκινο του ξανάμματος.
Το κόκκινο κρασί, το κρατάμε λένε από το πέλμα του κολονάτου ποτηριού. Το θεωρώ άβολο, άκομψο, επιτηδευμένο. Να πιει κάποιος μια γουλιά κρασί θα κρατήσει το ποτήρι ελάχιστα δευτερόλεπτα. Τι θα αλλάξει στις συνθήκες; Είναι σαν να χαϊδεύεις μια γυναίκα στο γούνινο γιακά της και όχι στο πρόσωπο της.
Το κρασί γεννά, δημιουργεί, συμπαρατάσσεται με την ευτυχία.
Ξεπλένει τις κακουχίες του βίου, τις απογοητεύσεις του έρωτα, πνίγει την υφιστάμενη αδικία.
Το κρασί πρέπει να είναι το πιο πολύπλοκο κατασκεύασμα του ανθρώπου.
Όλα συντελούν στο να γίνει καλύτερο ή χειρότερο.
Η τοποθεσία της αμπέλου, όχι απλά το που, αλλά το υψόμετρο, ο προσανατολισμός, η κατωφέρεια, το χώμα, η ηλικία των φυτών.
Κυρίως η τήρηση του πρωτοκόλλου πότε θα θειαφίσεις, πότε θα σκάψεις, πότε θα χαρακώσεις, πότε θα κλαδέψεις, πότε θα βγάλεις τα βλαστάρια, πότε θα ρίξεις κοπριά.
Οι συνθήκες, ο καιρός.
Κυρίως η αγάπη, η φροντίδα, ο έρωτας, ο εγωισμός του αμπελουργού.
Καμιά καλλιέργεια δεν προσδίδει τόση αυτοπραγμάτωση στον καλλιεργητή της όση αυτή της αμπέλου και της ελιάς.
Τι να παινευτεί ο άλλος ; «Τι ντομάτα βγάζω:», «Τι μπάμια καλλιεργώ;»
Δύσκολη, επίπονη, θέλει κόπο, εγρήγορση, θέλει μεταφυσικές ικανότητες να συνομιλείς με το αμπέλι, να το ρεμβάζεις, να το αφουγκράζεσαι.
Ο τρύγος μετά. Θέρος, τρύγος, πόλεμος. Έλεγε ο θείος μου παραμονές του Δεκαπενταύγουστου, πριν αρχίσει ο τρύγος, οριοθετώντας τη σημασία και τη σπουδαιότητα, την απαιτούμενη προσοχή και το ετοιμοπόλεμο του πράγματος.
Δύσκολη υπόθεση, κοιμόντουσαν στο αμπέλι, να ξυπνήσουν πρωί, να ανταμώσουν την ανατολή και να τρυγήσουν.
Στα γαλίκια τα σταφύλια κάθονταν απαλά, με ευλάβεια, μην πατικωθούν, μην ξεζουμιστούν.
Πανηγύρι το πάτημα, γλέντι για τους μεγάλους παιγνίδι για τα παιδιά.
Ο μούστος, τα βαρέλια, τα ανήλιαγα υγρά υπόγεια όλα κομπάρσοι στην πιο καλοσκηνοθετημένη ιστορία με πρωταγωνιστή τον αμπελουργό και τον οινοποιό.
Κάποιους το σύμπαν τους ευλόγησε, τους ξεχώρισε και τους όρισε να γίνουν γεννήτορες του κρασιού. Αυτό είναι ευλογία.
Ο χρόνος είναι κάτι που συνδαυλίζει το κρασί. Σύμμαχος και αδυσώπητος εχθρός αν ξεχαστεί.
Η εμφιάλωση, ο φελλός, η ετικέτα η εναπόθεση στην κάβα, (ο όρος αποθήκευση είναι βλασφημία) και τέλος το σερβίρισμα, το ποτήρι.
Αλλάζει τη γεύση του κρασιού.
Δεν ταιριάζουν όλα τα ποτήρια σε όλα τα χέρια, με όλους τους ανθρώπους σε όλους τους χώρους με όλες τις καταστάσεις, με κάθε κρασί.
Στη «Λεύκα», ταβέρνα της οδού Μαυρομιχάλη, όταν σχεδιάζαμε να ξεκινήσουμε την επανάσταση πίναμε λευκό σε κρασοπότηρο, γεύση θεϊκή.
Λίπασμα στην επανάσταση.
Στη «Γάστρα» κάνοντας πρόταση γάμου σε κολονάτο κόκκινο δυνατό, θεία γεύση.
Στο «Βρούτο» εξομολογούμενος τον μέγιστο έρωτα πίνοντας λευκό κρασί σε ποτήρι με ανοικτό στόμιο, θεία γεύση.
Στο «Cosmos» συζητώντας με τον κο Λάκη Γαβαλά για την ομορφιά του κόσμου και τη μόδα πίνοντας ροζέ σε ποτήρι με κλειστό στόμιο, για να συμπληρώνουν την κουβέντα τα αρώματα. Θεία γεύση.
Και κείνα τα ποτήρια για το γλυκό κρασί. Εκείνο το αισθησιακό ποτηράκι, μικρό, κολονάτο σαν γυναικείο κορμί, ωραίο κορμί με καμπύλες όχι κοκαλιάρικο, σανίδα, με κώλο τουρλωτό και μεσάτο. Θεία γεύση.
Το κρασί σε κατακτά. Ολοκληρωτικά.
Σου ερεθίζει τις κόρες των ματιών όταν το βλέπεις ύστερα από την περιστροφή στο ποτήρι να κυλούν τα δάκρυα και ξαπλώνει το σώμα του. Βελούδινο, υγρό, τόσο προκλητικό!
Πάντα μου αφήνει μια αίσθηση πληρότητας όταν πιάνω ένα μπουκάλι για να σερβίρω.
Θεωρώ ευλογημένο και προνομιούχο το ανδρικό φύλο, το οποίο είναι επιφορτισμένο με το σερβίρισμα του κρασιού. Οι γυναίκες απαγορεύεται να πιάνουν μπουκάλι, ένα από τα πέντε πράγματα που απαγορεύεται να πιάνουν, και στο διάολο ο φεμινισμός*.
Μου κάνει εντύπωση πως αν και το κρασί είναι υγρό, εν τούτοις ακούγεται αλλιώς όταν το σερβίρουν. Αυτό το αλλιώς σου επιταχύνει την επιθυμία
Όταν οσφραίνεσαι το κρασί τότε παραλύεις. Κλείνεις τα μάτια γιατί δεν μπορείς να αντέξεις, όσο δυνατός χαρακτήρας και αν είσαι, την ταυτόχρονη επίθεση. Παραδίνεσαι για να περάσεις με πλήρη συνείδηση υποταγμένος στη γεύση.
Η πρόποση. Όταν σηκώνουν όλοι τα ποτήρια. Εκείνη η στιγμή είναι ιερή. Εκεί ξεδιπλώστε τον Ουμπέρτο Έκο μέσα σας και προβείτε στην σημειολογική ανάλυση των συνδαιτυμόνων σας.
Πάντα συνηθίζω να κλείνω το ένα μάτι και να κοιτάω με το άλλο μέσα από το ποτήρι με το κρασί τις φάτσες.
Άλλο πάλι και τούτο. Τι αποκάλυψη για τους χαρακτήρες.
«Πες μου πως κάνεις πρόποση να σου πω πως είσαι». Δεν είναι παράφραση «του πες μου το φίλο σου να σου πω τα ελαττώματα σου». Απλώς, τι γνώμη που έχεις για το κρασί, του φέρεσαι αναλόγως, φίλος σου είναι το κρασί.
Ο Οράτιος το είπε όσο πιο ξεκάθαρα μπορούσε, με όσες λιγότερες λέξεις μπορούσε: «Το κρασί είναι ζωή», δεν μπορώ να κρατηθώ, θα ασελγήσω επί της ρήσης και θα συμπληρώσω : «και δίνει ζωή».
Το κρασί θέλει διάβασμα πριν το πιούμε, θέλει μελέτη. Ίσως γι’αυτό και το τελετουργικό της εκκλησίας επιτάσσει «διάβασμα» από τον ιερέα πριν την θεία κοινωνία.
Οι μύστες διαβάζουν το μπουκάλι, την ετικέτα, το φελλό ακόμη και τον σερβίροντα στα μάτια, του κάνουν μια ψυχανάλυση, τον περνούν από ταχείες εξετάσεις. Το μελετούν, τεντώνουν τα αυτιά τους να ακούσουν τι θα πει κάποιος για το ευλογημένο υγρό.
Όταν πίνω κρασί νιώθω μέσα μου τον μέγιστο εμφύλιο. Γλώσσα, ουρανίσκος, λαρύγγι και κυρίως η ψυχή συναγωνίζονται ποιος θα απολαύσει πιότερο.
Μου είπε φίλη για τον έρωτα της ζωής της: «Τον ερωτεύτηκα όταν διαπίστωσα πόσα γνώριζε για το κρασί και κυρίως όταν με σέρβιρε. Έκανε μια μαγική κίνηση και δεν έσταζε σταγόνα από τη φιάλη».
Το κρασί προκαλεί σύγχυση στην ταξική συνείδηση. Όλοι θέλουν να απολαύσουν αυτή του την πολυτέλεια. Όποιος την απολαμβάνει εισέρχεται στα πελάγη της ταξικής του αναζήτησης.
Αυτή η νηφάλια συνήθεια της οινοποσίας χρειάζεται να ανήκει σε όλους τους ανθρώπους , να είναι κτήμα τους.
Είτε δεις άνθρωπο να πίνει μόνος, σκυφτός στο κρασοπουλειό είτε δεις άνθρωπο να χορεύει περήφανος και να τελειώνει το χορό με ένα πιόμα μονορούφι, είτε δεις τον ποιητή να γράφει και να σβήνει πίνοντας, όλοι ανεβαίνουν ένα σκαλοπάτι προς το καλύτερο
Πολύ με το γράψιμο ταιριάζει το κρασί.
Νομίζω πως επιταχύνει την έμπνευση, την επικοινωνία αλλά και το στροφάρισμα του μυαλού. Γίνεται η γέφυρα μυαλού και πένας.
Παίδευα αυτό το γραπτό. Μόλις έβαλα ένα ποτήρι κόκκινο κρασί τότε λύθηκα.
Αν γράφεις το βράδυ θέλει κρασί, αν γράφεις το πρωί θέλει καφέ.
Το κρασί απαιτεί σεβασμό, ο οινοποιός χρειάζεται να είναι περήφανος για το κρασί του. «Είναι δικό μου» όταν ακούς αυτή τη φράση με πάθος τότε συντελείται μια πολύπλοκη χημική αντίδραση μεταξύ οινοποιού, οίνου και πότη.
Θεός της θάλασσας, του πολέμου, του εμπορίου, θεά της ομορφιάς , του κυνηγιού, της σοφίας βέβαια, αλλά και του κρασιού, τα σοβαρά πράγματα του κόσμου θέλουν το θεό τους.
Το κρασί επίσης έχει μια εξαιρετική ιδιότητα. Όποια και αν είναι η τιμή του πάντα, τα ωφελήματα, τα οποία λαμβάνει ο καθένας, είναι περισσότερα από τις προσδοκίες που αναμένει.
Τι μπορεί να αντιπροσωπεύει για καθένα που εμφιαλώνει κρασί αυτό που κλείνει μέσα στο μπουκάλι;
Το φως του ήλιου, το πάθος του έρωτα, την αγάπη, την ποίηση, τη μυρωδιά της φύσης, τις εικόνες της ηρεμίας.
Εσείς τι θα κλείνατε σε ένα μπουκάλι κρασί; Ποιος θα ήταν ο μύθος, η αποστολή σας:
Αν απαντήστε σε αυτή την ερώτηση έχετε κάνει την βαθύτερη ψυχανάλυση
Το κρασί συνοδεύει τον άνθρωπο δέκα χιλιάδες χρόνια, δεν είναι και λίγο. Αυτό το καθιστά, θαύμα της φύσης, αξιέπαινη προσπάθεια συνεργασίας ανθρώπου και σύμπαντος, μυστήριο άλυτο, θεϊκό προϊόν.
Αφίδνες 13 Δεκεμβρίου 2020.
Το κείμενο γράφτηκε ενώ απολάμβανα ένα κόκκινο μερλό, σε μεγάλο κολονάτο ποτήρι. Από το cd ακουγόταν το «A wonderful world» του Louis Armstrong.
Ανδρέας Θεοδωρακόπουλος
Επικοινωνιολόγος, καθηγητής και συγγραφέας. Πρόεδρος της Κοινότητας Αφιδνών.
Ταξιδευτής και λάτρης της ζωής, παράγει το κρασί του, το λάδι του και τις ελιές του.
Λατρεύει να διδάσκει και να συνομιλεί με ανθρώπους.
Αγαπάει τις γάτες, τα λουλούδια, τα βουνά, την ποίηση και θέλει να δώσει στην προβατίνα τη θέση που της αξίζει ως έδεσμα.
