Χρονοβιολογία και βιορυθμοί προτείνουν το βιολογικό σας ρολόι να είναι καλά “ρυθμισμένο”, αν θέλετε να λειτουργείτε και να αποδίδετε καλύτερα στην καθημερινότητά σας.
Της Ρίτας Βελώνη
Η χρονοβιολογία είναι η επιστήμη που ασχολείται με τη μελέτη των βιορυθμών και υποστηρίζει ότι για να λειτουργούμε ή να αποδίδουμε καλύτερα στο κάθε τι που καταπιανόμαστε, υπάρχει πάντα η κατάλληλη ώρα. Υπάρχουν π.χ πιο αποδοτικές ώρες για τη λήψη ενός φαρμάκου ή για σεξ. Όμως και για τις εποχές ισχύει το ίδιο. Η άνοιξη λ.χ ενδείκνυται καλύτερα για το ξεκίνημα μιας δίαιτας από ότι ο χειμώνας, ενώ το καλοκαίρι είναι η εποχή που η λίμπιντο βρίσκεται στο ζενίθ. Και βέβαια, όλα αυτά, έχουν σχέση με ένα αόρατο σύστημα που ρυθμίζεται από τις ορμόνες. Αυτές μας “ανάβουν” το πράσινο φως για να ξυπνήσουμε, να κοιμηθούμε, να έχουμε ορμές ή επιθυμίες. Η χρονοβιολογία λοιπόν μελετά και μας μαθαίνει, να ακούμε το βιολογικό μας ρολόι, το οποίο -σύμφωνα με τους ειδικούς- πάντα χτυπά προς όφελος της υγείας μας. Οι βιορυθμοί αν τους σεβόμαστε κάνουν την ζωή μας καλύτερη.
Βιορυθμοί: ποιες ώρες για ποιες δραστηριότητες
Ο Άντονι Ντίεθ Νογκέρα, καθηγητής Φυσιολογίας, υπεύθυνος του Τμήματος Χρονοβιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Βαρκελώνης και γραμματέας του Ευρωπαϊκού Κέντρου Χρονοβιολογίας, επισημαίνει τις καταλληλότερες ώρες για τις διάφορες καθημερινές δραστηριότητες:
* Για πνευματική εργασία
Η μνήμη μας καθώς και όλες οι εγκεφαλικές μας λειτουργίες βρίσκονται στο ζενίθ της απόδοσής τους μεταξύ 10 -12 το πρωί. Αξιοποιείστε λοιπόν τις ώρες αυτές εποικοδομητικά για να εργαστείτε και να οργανώσετε το χρόνο σας.
* Για σεξ και γονιμοποίηση
Τρεις στιγμές κατά τη διάρκεια της μέρας είναι ευνοϊκές για επιδόσεις σε σεξουαλικά παιχνίδια: είτε γύρω στα μεσάνυχτα, είτε στις 7 το πρωί, είτε κάπου μεταξύ 15-7 το απόγευμα. Από έρευνες προκύπτει ότι το πρωί τα επίπεδα των ορμονών στις γυναίκες είναι ανάλογα με αυτά των ανδρών. Οι απογευματινές ώρες είναι επίσης περισσότερο κατάλληλες για γονιμοποίηση, καθώς οι άνδρες παράγουν μεγαλύτερη ποσότητα σπέρματος και με μεγαλύτερη κινητικότητα..
* Για μεσημεριανό ύπνο
Μετά το γεύμα η θερμοκρασία του σώματος πέφτει και οι λειτουργίες του περιορίζονται. Γύρω στις 2 μ.μ. είναι λοιπόν η κατάλληλη ώρα για έναν υπνάκο. Άλλωστε σύμφωνα με τους ερευνητές τις ώρες αυτές σημειώνεται ο μεγαλύτερος αριθμός αυτοκινητικών δυστυχημάτων καθώς πολλοί οδηγοί αποκοιμούνται ενώ οδηγούν .
* Για βραδινό ύπνο
Οι ειδικοί, επισημαίνουν, ότι οι καλύτερες ώρες για ένα ήρεμο νυκτερινό ύπνο, είναι αυτές που ταυτίζονται με το ναδίρ της ορμόνης κορτιζόλης (από τα μεσάνυχτα μέχρι τα χαράματα) και με συνθήκες ησυχίας και έλλειψης φωτισμού. Επιπλέον η μελατονίνη, η ορμόνη δηλαδή που μας βοηθά να κοιμηθούμε, βρίσκεται στα υψηλότερα επίπεδά της γύρω στις 12-4 μ.μ. Επομένως, οι ώρες αυτές σε συνδυασμό και με τη πτώση της θερμοκρασίας στο σώμα, θεωρούνται οι καλύτερες για ένα καλό και αναζωογονητικό ύπνο (1 με 4 τα ξημερώματα η θερμοκρασία αγγίζει τις χαμηλότερες τιμές της (36,4οC).
* Για άσκηση
Η κατάλληλη ώρα για να επιδοθείτε στο αγαπημένο σας σπορ, είναι από 4-5 μ.μ. Αυτό γιατί το σώμα, από φυσιολογικής απόψεως, βρίσκεται την ώρα αυτή στην καλύτερή του φόρμα: έχει την υψηλότερη θερμοκρασία και παρουσιάζει τη μεγαλύτερη δύναμη και ευλυγισία. Δεν είναι τυχαίο που τα περισσότερα ολυμπιακά ρεκόρ καταρρίπτονται αυτές τις ώρες της ημέρας.
* Για διαλογισμό
Η κατάλληλότερη ώρα για διαλογισμό είναι 6-8 το απόγευμα, καθώς εκείνες οι ώρες θεωρούνται ιδανικές για επίλυση προβλημάτων. Αυτό, γιατί εκείνες τις ώρες η αντίληψη μας οξύνεται καθώς το αίμα ρέει στον εγκέφαλο πιο έντονα και οξύνει τις αισθήσεις.
* Για τον οδοντίατρο
Τα ραντεβού με τον οδοντίατρο είναι προτιμότερο να γίνονται το απόγευμα. Αυτό γιατί η αναισθησία διαρκεί 32 λεπτά ‘όταν χορηγείται το απόγευμα και μόνο 12 το πρωί.
Γιατί το πρωί “καίγονται ” πιο εύκολα οι θερμίδες;
Ο οργανισμός μας δεν καταναλώνει ενέργεια με τον ίδιο τρόπο όλες τις ώρες της ημέρας. Η καύση των θερμίδων είναι πιο έντονη το πρωί παρά το βράδυ. Επομένως, φροντίστε ακόμα και αν θέλετε να χάσετε κάποια κιλά, το πρωινό σας να είναι χορταστικό, ώστε να σας παρέχει την απαιτούμενη ενέργεια. Άλλωστε, οι θερμίδες του πρωινού γεύματος καταναλώνονται γρήγορα και έτσι δεν συσσωρεύονται στην περιφέρεια! Αντίθετα, οι θερμίδες που προσλαμβάνονται αργά το βράδυ, πιάνουν …τόπο στα πιο ευάλωτα σημεία του σώματος. Γι’ αυτό και το φαγητό λίγο πριν από τον βραδινό ύπνο, είναι η χειρότερη συνήθεια, αφού μετατρέπεται σε λίπος και, επιπλέον, η πέψη γίνεται πιο δύσκολη. Συγκεκριμένα, τα σάκχαρα καίγονται ολοκληρωτικά αν καταναλώνονται το πρωί, ενώ αν τα καταναλώσουμε το βράδυ, αποθηκεύονται στον οργανισμό με τη μορφή λίπους. Το ίδιο ισχύει και για το αλκοόλ, που είναι πιο βλαβερό όταν καταναλώνεται το βράδυ. Σύμφωνα με τη χρονοβιολογία, εξαιρετικό ρόφημα πριν τον βραδινό ύπνο είναι το γάλα: ενισχύει το αίσθημα του χορτασμού και βοηθάει τον οργανισμό να χαλαρώσει.
Ποια φάρμακα σε ποιες ώρες
Τελευταία, οι ερευνητές στρέφονται στη χρονοβιολογία, προκειμένου να διαπιστωθεί, ποια είναι η σωστή ώρα λήψης ενός φαρμάκου, ώστε το φάρμακό αυτό να δρα αποτελεσματικότερα, με τις λιγότερες παρενέργειες. Σύμφωνα με τις έρευνες αυτές λοιπόν έχει διαπιστωθεί :
- Για το άσθμα: η λήψη των βρογχοδιασταλτικών πρέπει να γίνεται γύρω στις 3 το μεσημέρι , γιατί από την ώρα αυτή και μετά ο οργανισμός τα έχει μεγαλύτερη ανάγκη, καθώς η λειτουργία των πνευμόνων σημειώνει μια φυσιολογική πτώση τις απογευματινές ώρες και προς τη νύχτα.
- Για τις καρδιαγγειακές παθήσεις: oι έρευνες δείχνουν ότι οι καλύτερες ώρες για να παίρνουν οι καρδιοπαθείς τα φάρμακά τους είναι νωρίς το πρωί και να επαναλαμβάνουν τη δόση (ισως μικρότερη) μεταξύ 3-4 το απόγευμα. Ως γνωστόν, οι πρώτες δυο ώρες μετά το πρωινό ξύπνημα, είναι ο πιο επικίνδυνες για το έμφραγμα του μυοκαρδίου ,τα εγκεφαλικά, αλλά και την αύξηση της αρτηριακής πίεσης.
- Για τις δερματικές αλλεργίες: η χρήση αντιισταμινικών, πρέπει πάντα να γίνεται πριν το βραδινό ύπνο, πρώτον γιατί έτσι μειώνεται η κύρια παρενέργειά τους, που είναι η υπνηλία που προκαλούν και, δεύτερον, γιατί τα αλλεργικά άτομα παρουσιάζουν συχνότερα αλλεργικές κρίσεις κατά τη διάρκεια της νύχτας, οπότε πρέπει να λαμβάνονται το βράδυ .
- Για τις ρευματοπάθειες: τα συμπτώματα της ρευματοειδούς αρθρίτιδας είναι πολύ πιο έντονα το πρωί, γιατί τα αποθέματα της ορμόνης του επινεφριδίου φλοιού είναι πεσμένα αυτή την ώρα. Συνεπώς, τα στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα είναι πιο αποτελεσματικά όταν λαμβάνονται το βράδυ πριν τον ύπνο, ώστε να ενισχύουν τα αποθέματα της παραπάνω ορμόνης. Για την οστεοαρθρίτιδα, η ώρα λήψης των ανάλογων φαρμάκων εξαρτάται από τις ώρες της ημέρας που ο ασθενής παρουσιάζει τη μεγαλύτερη δραστηριότητα, αλλά και από τις ώρες που πονάει περισσότερο. Eπειδή τα φάρμακα για τα αρθριτικά είναι συνήθως τοξικά για το στομάχι, πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και οι ώρες της ημέρας που το στομάχι είναι γεμάτο, ώστε να μειώνονται οι παρενέργειές τους (γαστρεντερικές διαταραχές, ζάλη κλπ.).
- Για το στομάχι: Eπειδή η παρουσία γαστρικών υγρών στο στομάχι είναι μεγαλύτερη τις βραδινές ώρες και γι’ αυτό συνήθως ο πόνος επιδεινώνεται τη νύχτα, τα φάρμακα που εξουδετερώνουν την έκκριση των γαστρικών υγρών έχουν καλύτερο αποτέλεσμα όταν λαμβάνονται το πρωί πριν το πρώτο γεύμα ή αργά το βράδυ με άδειο στομάχι. Tα δε αντιόξινα πρέπει να λαμβάνονται την ώρα της ενόχλησης.
Αρχίστε δίαιτα την άνοιξη
Ιδανική εποχή, όπως ορίζουν οι βιορυθμοί, για το ξεκίνημα δίαιτας, είναι από τον Απρίλιο μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου, σύμφωνα με ιταλική μελέτη που δημοσιεύτηκε στο επιστημονικό έντυπο “Human Reproduction”. Όπως υποστηρίζει η ερευνητική ομάδα του Πανεπιστημίου της Μόντενα που έθεσε υπό ιατρική παρακολούθηση 2.822 Ιταλίδες: “Πρόκειται για τους μήνες με την περισσότερη ζέστη και φως, που η ενεργητικότητά μας αυξάνεται και είναι πιο εύκολο να χάσουμε βάρος. Αντίθετα: Το αυξημένο κρύο το χειμώνα, η μικρότερη διάρκεια της ημέρας και άρα το λιγότερο φως επηρεάζουν τις χημικές ουσίες του εγκεφάλου, μειώνοντας και την ενεργητικότητά μας.”
Μια δίαιτα ωστόσο είναι επιτυχημένη -τονίζουν οι ειδικοί- όταν χάνεται μόνο βάρος, όχι όμως και ενέργεια. Ακολουθώντας λοιπόν τις αρχές της χρονοβιολογίας, για να επιτύχει η δίαιτά σας επιλέγετε να την κάνετε την άνοιξη και το καλοκαίρι, τις εποχές δηλαδή που το ορμονικό σύστημα δεν διαταράσσεται και η απώλεια βάρους είναι σταθερή.
Το καλοκαίρι, μεγαλώνει η διάθεση για σεξ
Όπως έδειξε μεγάλη άλλη μελέτη του τμήματος Γυναικολογίας του Πανεπιστημίου της Ούλου στη Φινλανδία (η οποία δημοσιεύθηκε πρόσφατα στη Διεθνή Επιθεώρηση Κλινικής Ενδοκρινολογίας), οι εποχικές μεταβολές, επηρεάζουν άμεσα τον ορμονικό άξονα του ανθρώπινου οργανισμού σε σχέση με τις ερωτικές επιθυμίες του. Για τις γυναίκες η άνοιξη είναι η πιο ερωτική εποχή, αφού τότε ανεβαίνουν τα επίπεδα των ορμονών που ενισχύουν τη σεξουαλική επιθυμία. Για τους άντρες, από την άλλη, η μεγαλύτερη αύξηση της τεστοστερόνης σημειώνεται το φθινόπωρο. Και για τα δύο φύλα, ωστόσο, η διάθεση για σεξ χτυπάει κόκκινο το καλοκαίρι, ιδιαίτερα για τους κατοίκους χωρών με εύκρατο κλίμα. Η άνοδος της θερμοκρασίας προκαλεί έκκριση ενδορφινών, οι οποίες φτιάχνουν τη διάθεση και ενισχύουν την ερωτική επιθυμία. Το χειμώνα, αντίθετα, η λίμπιντο (σε γυναίκες και άνδρες) πέφτει. Σύμφωνα με τους ειδικούς της χρονοβιολογίας, αυτό συμβαίνει γιατί, με την μείωση της ηλιοφάνειας, αυξάνονται τα επίπεδα της μελατονίνης στον εγκέφαλο (ορμόνη που συμβάλει στον ύπνο), ενώ μειώνονται τα επίπεδα των ανδρογόνων και των οιστρογόνων (που ρυθμίζουν την σεξουαλική συμπεριφορά).
