Η Φυματίωση είναι μία σοβαρή μεταδιδόμενη λοιμώδης νόσος, γνωστή από την αρχαιότητα, που εξακολουθεί ακόμη και σήμερα να αποτελεί την πρώτη αιτία θανάτου από λοιμώδες νόσημα παγκοσμίως.
της Μαυρέτας Πολίτη
Στης 24 Μαρτίου (Παγκόσμια Ημέρα Φυματίωσης από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας) του 1882, ο Dr. Robert Koch ανακοίνωσε επίσημα την ανακάλυψη του μυκοβακτηριδίου της φυματίωσης, γεγονός που οδήγησε σε θεαματικές εξελίξεις στη διάγνωση και αντιμετώπισή της. Η φυματίωση αποτελεί συχνή νόσο, κυρίως στις αναπτυσσόμενες χώρες και για την Ελλάδα αποτελεί υποχρεωτικώς δηλούμενο νόσημα.
ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Κοινά συμπτώματα είναι ο επίμονος βήχας, η αιμόπτυση, η απώλεια βάρους, η κόπωση, η νυχτερινή εφίδρωση και ο πυρετός.
ΠΩΣ ΜΕΤΑΔΙΔΕΤΑΙ
Η Φυματίωση μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω του αναπνευστικού, από άτομα με ενεργό νόσο του αναπνευστικού συστήματος. Η πνευμονική φυματίωση είναι κι η μόνη μεταδιδόμενη μορφή φυματίωσης μέσω των σταγονιδίων των πτυέλων.
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων τα άτομα που μολύνονται δεν το γνωρίζουν, δε νοσούν και δε μεταδίδουν τη νόσο. Ωστόσο το 10% όσων έχουν μολυνθεί μπορεί να εμφανίσουν ενεργό νόσο κατά τη διάρκεια της ζωής τους, ακόμη και πολλά χρόνια μετά τη μόλυνση.
Το 2016, 10,4 εκατομμύρια άνθρωποι εμφάνισαν ενεργό φυματίωση και 1,6 εκατομμύρια απεβίωσαν από αυτή σε όλο τον κόσμο.
Παρά τις σημαντικές εξελίξεις στην αντιμετώπιση της φυματίωσης σε παγκόσμιο επίπεδο, υπάρχουν δύο μείζονα θέματα που πρέπει να επισημανθούν:
Α. Η Φυματίωση σήμερα έχει αλλάξει πρόσωπο, λόγω της εμφάνισης ανθεκτικών μορφών. Ενώ η «απλή» φυματίωση είναι νόσος που συνήθως θεραπεύεται χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα, η ανθεκτική, η πολυανθεκτική (MDR-TB) και ιδίως η υπερανθεκτική φυματίωση (XDR-TB) είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη για τη Δημόσια Υγεία, πολύ πιο δύσκολη στην αντιμετώπιση της και απαιτεί μακροχρόνια, δύσκολη και ακριβή θεραπεία.
Β. Η Φυματίωση μπορεί να προσβάλλει κάθε άνθρωπο, αλλά προσβάλλει ιδιαίτερα τις ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, τους φτωχούς, τους περιθωριοποιημένους, τους υποσιτισμένους, όσους δηλαδή ζουν κάτω από δυσμενείς συνθήκες. Στην Ελλάδα της κρίσης οι ομάδες αυτές αυξάνονται καθημερινά.
Στη χώρα μας κατά την πενταετία 2013-2017, μόνο στο Αντιφυματικό τμήμα του Νοσοκομείου Σωτηρία, αντιμετωπίσθηκαν 1.604 ασθενείς. Εκτιμάται ότι ο αριθμός των ασθενών πανελλαδικά είναι 2-3 φορές μεγαλύτερος. Η νέα, συχνά θανατηφόρα, υπερανθεκτική μορφή φυματίωσης (XDR-TB) υπάρχει και στην Ελλάδα. Μόνο το 2017, τρεις Έλληνες προσβλήθηκαν από αυτήν και νοσηλεύονται σε απομόνωση.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ
Η θεραπεία αποτελείται από μακροχρόνια λήψη συνδυασμού αντιβιοτικών, ενώ όταν πλέον υπάρξει θεραπεία, δεν συνοδεύεται από μακροχρόνιες βλάβες. Ωστόσο, εάν αφεθεί αθεράπευτη, μπορεί να επιφέρει μόνιμη βλάβη στα προσβεβλημένα όργανα και τους ιστούς και να αποβεί θανατηφόρα. Ο φυσικοθεραπευτής παρεμβαίνει μόνο σε ειδικές περιπτώσεις φυματίωσης. Η φυσικοθεραπευτική παρέμβαση μπορεί να χρειαστεί σε ασθενείς με πνευμονική φυματίωση που έχουν αυξημένες εκκρίσεις, δυσχέρεια ή προβλήματα από το αναπνευστικό τους σύστημα.
Υπάρχουν σημαντικά προβλήματα στη διαχείριση της νόσου, με κυριότερο την ανυπαρξία ενιαίου και οργανωμένου αντιφυματικού προγράμματος. Ως αποτέλεσμα, υπάρχει σημαντική υποδήλωση της φυματίωσης, ανεπάρκεια οργανωμένων δομών για την πρόληψη και αντιμετώπισή της και κατάλληλων χώρων για τη νοσηλεία των ασθενών με ανθεκτικές μορφές. Το σύστημα ηλεκτρονικής συνταγογράφησης θα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί για την επίλυση του προβλήματος της υποδήλωσης και την αξιόπιστη αποτύπωση της επιδημιολογικής εικόνας της νόσου στη χώρα μας. Παρά τις επανειλημμένες σχετικές εισηγήσεις, δυστυχώς δεν έχει ακόμη αξιοποιηθεί σε αυτή την κατεύθυνση.
Η φετινή καμπάνια του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας έχει ως τίτλο «Αναζητούνται ηγέτες για την καταπολέμηση της φυματίωσης», στοχεύοντας στο να δεσμεύσει πολιτικούς και κοινωνικούς φορείς, ασθενείς και επαγγελματίες υγείας, σε μία από κοινού συντονισμένη προσπάθεια για την εξάλειψη της νόσου. Ο αγώνας κατά της φυματίωσης δεν περιορίζεται στην εξατομικευμένη προσπάθεια των μονάδων υγείας να διαγνώσουν και να θεραπεύσουν τους ασθενείς τους. Αντίθετα, αποτελεί κυρίως πολιτικό ζήτημα.
Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία: http://www.hts.org.gr/
Πανελλήνιος σύλλογος φυσικοθεραπευτών: http://www.psf.org.gr/
