Οι περισσότεροι από εμάς συνδέουν τη Στοκχόλμη με χαμηλές θερμοκρασίες, ψυχρούς και απόμακρους ανθρώπους, ακρίβεια. Συνήθως εμπεριέχεται ως επίσκεψη σε οργανωμένα 10ήμερα ταξίδια στην Σκανδιναβία, μαζί με την γειτονική Νορβηγία, τη Δανία και πιο σπάνια τη Φινλανδία. Μεγάλο λάθος.
Η Στοκχόλμη είναι προορισμός από μόνη της. Σε 2-3 μέρες τι να προλάβεις να δεις, τι να νιώσεις. Δεν “πιάνεις” καθόλου τον τρόπο ζωής των Σουηδών, την λογική τους, τις συνήθειες τους. Οι τουριστικές παγίδες παρασύρουν και αφήνουν τον επισκέπτη σε μια γνωριμία επιφάνειας.
Η Στοκχόλμη, η πρωτεύουσα της Σουηδίας, είναι μια από τις πιο κοσμοπολίτικες πόλεις στον κόσμο, πόσο μάλλον στην Ευρώπη.Bασιλική πόλη με μουσεία, πολιτισμό και καταπράσινη (δεν χρειάζεται, όπως λέγεται να περπατήσεις πάνω από 500 μέτρα για να βρεθείς σε ένα πάρκο ή μια δεντροφυτεμένη πράσινη περιοχή)! Την ονομάζουν συχνά η Βασίλισσα του Βορρά, ή η Βενετία του Βορρά, καθώς βρίσκεται στην ακτή της Βαλτικής Θάλασσας και είναι χτισμένη πάνω σε 14 νησιά!Έχει πάνω από δύο εκατομμύρια κατοίκους, και αν μου επιτρέπεται να συγκρίνω (που μου επιτρέπεται), είναι μακράν η ομορφότερη, τουλάχιστον της Σκανδιναβίας. Εξηγώ το γιατί. Σαν πόλη έχει όλα όσα προβλέπονται από μια κοσμοπολίτικη πρωτεύουσα. Ποικιλομορφία, δημιουργικότητα, ισότητα και οικονομικές ευκαιρίες. Επιπλέον, κουλτούρα και τέχνη παντού, νυχτερινή ζωή, υψηλού επιπέδου γαστρονομία, υψηλή μόδα και τοπία εντυπωσιακής ομορφιάς.
Είναι, ως Σκανδιναβική πόλη, αισθητικά αρμονική και αποπνέει μια ηρεμία και γαλήνη πρωτόγνωρη για Πρωτεύουσα. Σε υψηλό βαθμό οργανωμένη, προσφέρει σε κατοίκους και επισκέπτες μια επίσης πρωτόγνωρη ανθρωποκεντρική χαλαρότητα. Κάποιος έχει σκεφτεί για σένα και έχει φροντίσει να σου κάνει την ζωή σημαντικά ευκολότερη. Ανεκτίμητης αξίας συναίσθημα.
Η ομορφότερη, ίσως, περίοδος για να την επισκεφτείτε είναι τα Χριστούγεννα. Η πόλη στολίζεται και γεμίζει φωτάκια, κεριά και εορταστικά διακοσμητικά σκανδιναβικού πάντα χαρακτήρα. Οι Σουηδοί λατρεύουν τα Χριστούγεννα και τα γιορτάζουν παραδοσιακά με Glögg, την δική τους εκδοχή του Glühwein (ζεστό γλυκό κρασί) και λαχταριστά bullar (τα σουηδικά τσουρεκάκια).
Που πάω, τι κάνω, που πίνω καφέ, που τρώω και τι!
Περπατάω πολύ. Η ησυχία, τα όμορφα σπίτια χωρίς παντζούρια με τα παράθυρα στολισμένα με φωτάκια, φυτά και σκανδιναβικού στιλ διακοσμητικά, πέρα από το τοπίο αυτό το καθαυτό, ομορφαίνει την βόλτα και της αποδίδει μια σπιτική ζεστασιά. Ακόμα και όταν οι βαθμοί είναι πολύ κάτω από το μηδέν, δεν πτοείται κανείς και οι δρόμοι είναι γεμάτοι!
Όπου και να πέσει το βλέμμα σου, κάτι ωραίο θα δει. Δεν θα εκνευριστείς, δεν θα τσιτώσεις, δεν θα θυμώσεις. Πεντακάθαρη, τακτοποιημένη, υποκλίνεται στην τέχνη και στην μουσική. Πολύ συχνά, ειδικά την περίοδο των γιορτών συναντάς μικρές μπάντες, χορωδίες ή μεμονωμένους καλλιτέχνες, οι οποίοι χωρίς την μεγαφωνική ηχορύπανση που έχουμε συνηθίσει εδώ, δημιουργούν με τα τραγούδια τους ατμόσφαιρα.
Ο οδηγός όλων, πάντα, να μην ενοχλήσουν. Αντίθετα, να βοηθήσουν να αισθανθεί ο κόσμος καλύτερα!
Η στάση σε κάποια από τις πολυάριθμες «καντίνες» για πεντανόστιμο hot dog δεν θα σας απογοητεύσει ποτέ. Λουκάνικα, πικάντικα και κλασικά σε μαλακά ψωμάκια με τις γνωστές σάλτσες, μουστάρδα κέτσαπ. Οι Σουηδοί τα προτιμούν σκέτα ή μόνο με μουστάρδα. Να θυμάστε ότι μεταξύ 12:00 και 15:00 ώρα που γευματίζουν οι ντόπιοι, τα περισσότερα εστιατόρια έχουν χαμηλότερες τιμές, με πιάτα ημέρας.
Μην παραλείψετε να αγοράσετε καραμέλες! Είναι η χώρα της καραμέλας. Εκτός των εμπορικών γεύσεων, οι χειροποίητες καραμέλες με θαυμαστά χρώματα, υλικά ποιότητας και απίστευτους γευστικούς συνδυασμούς και αρώματα, εκτός της άμεσης απόλαυσης, είναι και δώρο εξαιρετικό!
Στη Στοκχόλμη μετακινείστε εύκολα με μετρό ή με λεωφορείο ή με τραμ. Εξυπηρετικότατοι όλοι, μιλούν άπταιστα Αγγλικά θα σας εξυπηρετήσουν με προθυμία.
- Η Στοκχόλμη προσφέρει αναρίθμητες επιλογές σε μουσεία. Πρωί, πάντα πάω στο Skansen skansen.se, το παλαιότερο στον κόσμο υπαίθριο μουσείο (1891) με σκοπό να δείξει τον Σουηδικό τρόπο ζωής πριν από τη βιομηχανική εποχή. Παραμυθένια σπιτάκια, υπάλληλοι ντυμένοι με ρούχα εποχής, κάνοντας τις δουλειές τους όπως τότε, φούρνοι, καφέ, ζαχαροπλαστεία που ψήνουν και σερβίρουν με έναν αέρα άλλης εποχής. Μαγεία! Επίσης ονειρεμένη θέα από ψηλά σε όλη την Στοκχόλμη. Αγοράζω λοιπόν φρεσκοψημένα kanelbullar (ένα δεν είναι ποτέ αρκετό), και πίνω τον καφέ μου σε ένα παγκάκι αγναντεύοντας την πόλη. Το Skansen καλύπτει μια έκταση 75 στρεμμάτων (300.000 τ.μ.) στα οποία εκτός από τον υπαίθριο ζωολογικό κήπο που περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα σκανδιναβικών ζώων (θαυμάζω πάντα τους βίσονες), περιλαμβάνεται ένα πλήρες αντίγραφο μιας πόλης του 19ου αιώνα, όπου οι παραδοσιακοί τεχνίτες ασκούν την τέχνη τους με ρούχα εποχής και στα εργαστήρια όπως ήταν τότε (χάρμα οφθαλμών το εργαστήριο γυαλιού, με τους μάστορες να φυσούν μπροστά σας το γυαλί). Αγοράζω πάντα δωράκια από τα μαγαζάκια/εργαστήρια που έχει το Skansen. Eίναι συνήθως χειροποίητα, εντελώς σκανδιναβικά, οικολογικά και πανέμορφα!
- Επίσης, πάντα πάω στο Moderna Museet modernamuseet.se, για τα έργα τέχνης που φιλοξενεί αλλά και για το εστιατόριο που έχει πολύ ωραία θέα σε ένα απάνεμο λιμανάκι και στα μουσεία στην απέναντι όχθη.
- Αγαπημένη βόλτα για να ξαναθυμηθώ το Σκανδιναβικό design, στο Nationalmuseum nationalmuseum.se, της Στοκχόλμης, όπου πάντα οι εποχιακές εκθέσεις που φιλοξενούνται, έχουν κάτι σημαντικό να πουν. Ψάξτε το πριν πάτε.
- Όταν η κόρη μου ήταν μικρή, must στάση το μουσείο της Πίπης Φακιδομύτη, στο Junibacken junibacken.se. Τα παιδιά θα το απολαύσουν και μετά όλοι μαζί θα απολαύσετε τα pancakes της Πίπης, σε ένα πανέμορφο σκηνικό, στο εστιατόριο του Μουσείου.
- Kάθε Πέμπτη οι Σουηδοί παραδοσιακά τρώνε ρεβίθια σούπα. Πηχτή σχετικά, φτιάχνεται με ζωμό, συνήθως κοτόπουλου και κομμάτια καπνιστού χοιρινού. Το ενδιαφέρον είναι ότι σερβίρεται με μουστάρδα, στην οποία βουτάνε το κουτάλι πριν φάνε την σούπα. Σερβίρεται παραδοσιακά στα σουηδικά πανεπιστήμια τις Πέμπτες και σερβίρεται με ένα κομμάτι knäckebröd (φρυγανιά), με τυρί. Οπότε Πέμπτη θα πάω με φίλους σε κάποια λέσχη να φάμε ρεβίθια γιατί δύσκολα τα βρίσκεις σε εστιατόρια. Μόνο σε κάποια καφέ, ως πιάτο ημέρας. Αν τα πετύχετε όμως, δοκιμάστε τα!
- Must φαγητό, μεσημέρι ή βράδυ στο αγαπημένο μου Riche riche.se, πιάτο ημέρας συχνότατα φιλέτο από τάρανδο τηγανισμένο σε εκλεκτό βούτυρο, με σάλτσα από κόκκινο κρασί. Το τιμώ με χαρά.
- Πάντα, περπάτημα στάση για καφέ και φαγητό στην Mεσαιωνική Παλιά Πόλη της Στοκχόλμης, Gamla Stan που συχνά αναφέρεται ως ένα ζωντανό μουσείο. Τα περισσότερα από τα κτίρια (με εντυπωσιακή γήινη πολυχρωμία) είναι του 16ου και 17ου αιώνα και τα δαιδαλώδη λιθόστρωτα στενά δρομάκια, προσδίδουν στην Gamla Stan τον μοναδικό υπέροχο χαρακτήρα. Πάντα πανέμορφη, όμως τα Χριστούγεννα, με τα υπέροχα φωτάκια, τα Χριστουγεννιάτικα σπιτάκια, τους στολισμούς (σε σκανδιναβικό μινιμάλ στιλ), είναι σκέτη μαγεία! Σταματάω για καφέ στην κεντρική πλατεία, Stortorget, στο grillska.gastrogate.com (από το 1649). Kαφές φίλτρου Σουηδικός αρωματικός, με μεσαιωνικές τηγανίτες, ζυμωμένες με καλό βούτυρο και σταφίδες μεθυσμένες, που ψήνονται σε μεγάλο τηγάνι για να γίνουν μεγάλες και λεπτές (κριτσανίζουν στις άκρες), πασπαλισμένες με λίγο ζάχαρη!
- Καλό όμως για καφέ έξω και το Kaffekoppen cafekaffekoppen.se. Πολλά τα εστιατόρια στην Gamla Stan, αλλά το Den Gyldene Freden ξεχωρίζει. Σε ένα μεσαιωνικό υπόγειο στην Παλιά Πόλη, το εστιατόριο που ανήκει στη Σουηδική Ακαδημία, (η οποία επιλέγει το Νόμπελ Λογοτεχνίας) προσφέρει μενού με κλασικά πιάτα της σουηδικής κουζίνας, με ενδιαφέρουσες σύγχρονες πινελιές. Μην παραλείψετε να δοκιμάσετε τα σουηδικά κεφτεδάκια, εδώ ή όπου αλλού τα βρείτε.
- Εκτός Gamla Stan, πολλά τα industrial μινιμαλιστικά bageri για στάση για καφέ. Πολύ τάση εδώ και όλα πολύ καλά. τα σαφράν και κάρδαμου bullar τους και ο non stop refill καυτός καφές (θυμίζω χρεώνουν μόνο το πρώτο φλιτζάνι), ευφραίνουν και τους πιο παγωμένους περιπατητές!
- Δεν μπορείς να φύγεις από την Στοκχόλμη και να μην επισκεφτείς την κλειστή αγορά Östermalms Saluhall, έναν από τους σημαντικότερους χώρους εστίασης και φαγητού στον κόσμο, για Gravlax (μαριναρισμένος σολομός που σερβίρεται σε λεπτές φέτες ψωμιού ή σουηδικής φρυγανιάς) ή για πατέ τάρανδου. Το έργο της ανακαίνισης του κτιρίου διήρκεσε πάνω από 4 χρόνια και βοήθησε να αναδειχτεί το κτίριο, που είναι χτισμένο με Σκανδιναβικό τούβλο και είναι ένα από τα ωραιότερα της πόλης. Χρονολογείται από το 1880 και προστατεύεται ως πολιτιστικό μνημείο. ostermalmshallen.se/
Κείμενο Τζένη Φραγκούλη