Kατασκευασμένη από Έλληνα, η υπέροχη χρυσή χτένα του 4ου π.Χ. αιώνα, γνωστή ως “χτένα Solokha” (the Solokha comb), έχει ύψος 12,6 εκ. και πλάτος 10,2 εκ. είναι διακοσμημένη με πολεμιστές σε μάχη, ενώ από κάτω τους είναι τοποθετημένα πέντε σκυμμένα λιοντάρια.
Βρέθηκε στην Ουκρανία, στην περιοχή της Μελιτόπολης, στα ταφικά ευρήματα του Solokha kurgan. Η διακοσμητική σύνθεση της χτένας έχει δουλευτεί με την ανάγλυφη τεχνική και στις δύο πλευρές, μπρος και πίσω, δίνοντας την ψευδαίσθηση της γλυπτικής απεικόνισης. Στη δυτική τέχνη, είναι σύνηθες ο νικητής να κοιτάει από τα αριστερά προς τα δεξιά, όπως συμβαίνει και εδώ, καθώς η πλευρά της χτένας που δίνει στον ιππέα και στον οπλίτη του το αριστερό μισό της σύνθεσης είναι η κύρια σκηνή. Ο αντίπαλός τους έχει πεταχτεί από το άλογο του, το οποίο βρίσκεται αβοήθητο πεσμένο με την πλάτη στο έδαφος. Η ενδυμασία και η πανοπλία συνδυάζουν την τοπική ενδυμασία με ελληνικά στοιχεία, όπως το κορινθιακό κράνος στον αναβάτη και οι μεταλλικές κουϊράσες (θωρακικές πανοπλίες). Η κατασκευή είναι καθαρά ελληνική.
Το αριστουργηματικό αυτό έργο της ελληνικής αργυροχρυσοχοΐας βρέθηκε στη σημερινή Ουκρανία το 1913, στον τάφο ενός αρχαίου Σκύθα ηγεμόνα και περιείχε τα λείψανα του, πλήρως καλυμμένα με χρυσό. Είχε ταφεί μαζί με τον οπλοφορέα του, έναν υπηρέτη και πέντε άλογα. Ήταν οπλισμένος. Το πιο αξιοσημείωτο εύρημα στον τάφο, ήταν η χρυσή χτένα.
Η τοποθεσία του τάφου βρίσκεται σε μια περιοχή όπου σύμφωνα με τον Ηρόδοτο θάβονταν οι Σκύθες βασιλείς. Η περιοχή αντιστοιχεί περίπου στη σημερινή Επαρχία Ζαπορίζια, πόλη της οποίας είναι η Μελιτόπολη.
Οι Σκύθες αναφέρονται από τους αρχαίους Έλληνες συγγραφείς ως ένα σύνολο νομαδικών φυλών που ζούσαν στην Κεντρική Ασία, στα βόρεια παράλια της Μαύρης Θάλασσας και θεωρούνται ο λαός καταγωγής των θρυλικών Αμαζόνων. Οι Σκύθισσες γυναίκες ντύνονταν με τον ίδιο τρόπο με τους άντρες και πολεμούσαν στο πλευρό τους στη μάχη. Οι Σκύθες από μερικούς θεωρούνται ότι πιθανά είναι οι πρώτοι που εξημέρωσαν το άλογο και το χρησιμοποίησαν στη μάχη. Κατά τον 5ο αιώνα π.Χ. έως τον 3ο αιώνα π.Χ. οι Σκύθες φαίνεται να ευημερούσαν.
Οι Έλληνες τεχνίτες από τις αποικίες βόρεια της Μαύρης Θάλασσας έφτιαξαν εντυπωσιακά Σκυθικά χρυσά στολίδια, χρησιμοποιώντας τον Ελληνικό ρεαλισμό για να αναπαραστήσουν Σκυθικά μοτίβα λιονταριών, κερασφόρων ελαφιών, και γρυπών.
Η “χτένα Solokha” αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς θησαυρούς του Μουσείου Ερμιτάζ στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας.
