Η πανέμορφη μεσαιωνική πόλη Μπριζ, γνωστή ως Βενετία του Βορρά (όπως το Αμστερνταμ και η Στοκχόλμη), με ιστορικό κέντρο υπό την προστασία της Unesco, φημίζεται για τις μπύρες της, τις βάφλες, τη σοκολάτα και τις δαντέλες της (Brugs Bloemwerk – λεπτή δαντέλα από λευκό βαμβάκι φτιαγμένη σε κομμάτια, που ενώνονται αργότερα για να φτιάξουν την τελική δαντέλα -). Η Μπριζ όμως παίζει και καθοριστικό ρόλο στην διαμάχη μεταξύ Γαλλίας και Βελγίου, σχετικά με την ακριβή προέλευση των pommes frites (πατάτες τηγανιτές). Κι’αυτό γιατί στη Μπριζ, βρίσκεται το πρώτο μουσείο στον κόσμο για τηγανιτές πατάτες (Friet Museum), το οποίο αποδεικνύει ή προσπαθεί να αποδείξει, ότι οι τηγανιτές πατάτες έχουν βελγική προέλευση και όχι γαλλική!
Η ιστορία λέει ότι οι κάτοικοι των περιοχών κοντά στον ποταμό Meuse, ειδικά οι φτωχότεροι, συνήθιζαν να τηγανίζουν τα μικρά ψάρια που έπιαναν από τον ποταμό. Όταν όμως το ποτάμι τον χειμώνα πάγωνε και η αλιεία δεν ήταν εφικτή, έκοβαν τις πατάτες στο μέγεθος των μικρών ψαριών και τις τηγάνιζαν με παρόμοιο τρόπο. Από τότε, δεν υπάρχει κανένας λαός στον κόσμο που να τρώει τόσο πολύ τις τηγανιτές πατάτες, όσο οι Βέλγοι. Τις τιμούν σε καθημερινή σχεδόν βάση, ως συνοδευτικό πιάτο, ως σνακ, ενώ εξειδικευμένα στο τηγάνισμα της μαγαζιά, που πωλούν μόνο φρεσκοτηγανισμένες πατάτες σε χάρτινα χωνιά, υπάρχουν σε όλη την χώρα.
Στη Μπριζ, το δημοφιλέστατο αυτό «street food», έχει πάρει περίοπτη θέση ακόμα και στα gourmet εστιατόρια. Το Friet Museum φυσικά έχει παίξει τον ρόλο του. Στεγάζεται στο πανέμορφο κτίριο Saaihalle, το παλαιότερο της πόλης, το οποίο χτίστηκε τον 14ο αιώνα. Το μουσείο είναι αφιερωμένο στην ιστορία της πατάτας, η καταγωγή της οποίας χρονολογείται 10.000 χρόνια πριν, στο Περού. Υπάρχουν πολλά εκθέματα αφιερωμένα στην επεξεργασία της, στο μαγείρεμα, στις ποικιλίες της και φυσικά στην διαμάχη για την προέλευσή της.
Σχετικά με την καταγωγή της από τις Περουβιανές Άνδεις, η ιστορία λέει ότι οι Ίνκας ήταν οι πρώτοι που την καλλιέργησαν, έγινε βασικό υλικό στη διατροφή τους και την κατανάλωναν με πολλούς διαφορετικούς τρόπους.
Οι Ίνκας είχαν μάθει να την αφυδατώνουν και να την διατηρούν αποθηκευμένη, και πολτοποιημένη σε μια ουσία που ονομάζεται chuñu, για μια περίοδο έως και 10 χρόνια. Εκτός από τη χρήση της πατάτας στο φαγητό οι Ίνκας την χρησιμοποιούσαν και για θεραπευτικούς λόγους. Σήμερα υπάρχουν περισσότερες από 4.000 ποικιλίες πατάτας που ακόμα καλλιεργούνται στα υψίπεδα των Άνδεων του Περού, σε κάθε σχήμα και χρώμα, που μπορεί να φανταστεί κανείς, συμπεριλαμβανομένων των μπλε, κίτρινων, κόκκινων, ροζ και μωβ.
Οι Ισπανοί κατακτητές εισέβαλαν στο Περού με την ελπίδα να βρουν χρυσό, αντ’αυτού όμως βρήκαν την πατάτα. Τους εντυπωσίασε, καθώς εκτός των άλλων, είναι πλούσια σε βιταμίνη C και βοηθούσε στην αντιμετώπιση του σκορβούτο που μάστιζε τότε τους ναυτικούς. Ακόμα και σήμερα, ποικιλίες όπως η μωβ πατάτα του Περού είναι εξαιρετικά υψηλή σε αντιοξειδωτικά, καθιστώντας την εξαιρετικά ωφέλιμη για την υγεία. Οι Ισπανοί την έφεραν στην Ευρώπη, αλλά οι Ευρωπαίοι στην αρχή την θεωρούσαν ακατάλληλη για κατανάλωση από τον άνθρωπο, και την χρησιμοποιούσαν μόνο ως ζωοτροφή. Στη βόρεια Ευρώπη, οι πατάτες καλλιεργήθηκαν κυρίως σε βοτανικούς κήπους ως εξωτικό έκθεμα.
Όταν έγινε αναπόσπαστο κομμάτι της ευρωπαϊκής διατροφής, οι εξαιρετικά θρεπτικές πατάτες βοήθησαν στον μετριασμό των επιπτώσεων ασθενειών όπως η φυματίωση, η ιλαρά και η δυσεντερία, και οδήγησαν σε μια τεράστια έκρηξη πληθυσμού, αναγκάζοντας τους ιστορικούς να αναρωτηθούν εάν η πατάτα ήταν μια από τις κύριες αιτίες της βιομηχανικής επανάστασης στην Αγγλία και στην Ουαλία.
Σήμερα η Ευρώπη κατέχει το υψηλότερο ποσοστό κατανάλωσης πατάτας στον κόσμο (σχεδόν90 κιλά κατά κεφαλή ανά έτος) και το Βέλγιο είναι ο μεγαλύτερος εξαγωγέας (κατεψυγμένων) πατατών στον κόσμο. Οι Βελγικού τύπου τηγανιτές πατάτες κόβονται σε λεπτές λωρίδες και τηγανίζονται επί τόπου. Σερβίρονται σχεδόν πάντα με μια σάλτσα, όπως κέτσαπ ή με μουστάρδα, αλλά πιο συχνά με μαγιονέζα. Πολλά καφέ, μπυραρίες και εστιατόρια, δημιουργούν θαύματα με τις σάλτσες επικάλυψης και οι επιλογές είναι πια πάρα πολλές.
Η Βελγική συνταγή για τηγανιτές πατάτες έχει ένα μυστικό που τις κάνει ιδιαίτερα τραγανές. Τις τηγανίζουν δύο φορές. Την πρώτη φορά τηγανίζουν τις πατάτες για να μαλακώσουν και τη δεύτερη, ώρες αργότερα, λίγο πριν τις σερβίρουν, για να πάρουν αυτό το χρυσό χρώμα και να γίνουν ξεροψημένες.
Υλικά
φυτικό λάδι, για το τηγάνισμα
πατάτες ξεφλουδισμένες, πλυμένες και στεγνές
αλάτι, μαγιονέζα για το σερβίρισμα
Εκτέλεση
Ρίξτε αρκετό λάδι στο τηγάνι και αφήστε το να ζεσταθεί καλά, όχι να κάψει. Έχετε εντωμεταξύ κόψει τις πατάτες σε λωρίδες πάχους 1 εκατοστού. Τις έχετε στεγνώσει καλά με μια πετσέτα. Τις τηγανίζετε σε δόσεις στο ζεστό λάδι, χωρίς να πάρουν σκούρο χρώμα. Τις βγάζετε, τις στραγγίζετε και τις αφήνετε στην άκρη να κρυώσουν. Λίγο πριν τις σερβίρετε τις τηγανίζετε και πάλι για 1-2 λεπτά, σε καυτό αυτή την φορά λάδι, να γίνουν τραγανές. Όταν τις βγάλετε τις τοποθετείτε πάνω σε χαρτί κουζίνας. Πασπαλίζετε με αλάτι και σερβίρετε με μαγιονέζα.
Κείμενο Τζένη Φραγκούλη
