Tériade: Ο κοσμοπολίτης Μυτιληνιός που έφερε στην Ελλάδα την Σύγχρονη Τέχνη

Ο Στρατής (Ευστράτιος) Ελευθεριάδης (1897-1983) γνωστός και με το όνομα Tériade, ήταν ένας Μυτιληνιός κοσμοπολίτης, τεχνοκριτικός, εκδότης καλλιτεχνικών εντύπων και συλλέκτης έργων τέχνης. Γεννήθηκε στη Βαρειά της Λέσβου, από πατέρα έμπορο ελαιολάδου και ιδιοκτήτη εργοστασίου σαπωνοποιίας, ο οποίος με την οικονομική άνεση που διέθετε προσέφερε στον γιo του τις βάσεις, τα πνευματικά εφόδια, που έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην μετέπειτα εξέλιξή του.

Ο Tériade με τον Μatisse.

Ήταν συντοπίτης του λαϊκού ζωγράφου Θεόφιλου τον οποίον γνώρισε λίγα χρόνια πριν πεθάνει, βοήθησε στην ανάδειξή του παρέχοντας του τα μέσα (στέγη, καμβάδες, χρώματα, χρήματα) ώστε να μπορεί να δημιουργεί χωρίς βιοποριστικό άγχος και αυτοί οι πίνακες του, σώζονται σήμερα χάρη στον Tériade.

Το 1915 πήγε στο Παρίσι  για να σπουδάσει νομικά, αλλά σύντομα εγκατέλειψε τις σπουδές του για να αφοσιωθεί στην τέχνη. Συνεργαζόμενος αρχικά με τα σημαντικότερα περιοδικά τέχνης της εποχής του, έγινε στη συνέχεια εκδότης, εκμεταλλευόμενος τις φιλικές σχέσεις που είχε αναπτύξει με σημαντικούς καλλιτέχνες της εποχής όπως ο Πικάσο, ο Ματίς, ο Μιρό, ο Σαγκάλ, ο Ελυάρ, κλπ.

Ο Tériade με τον Picasso!

Ο Tériade, ήταν Έλληνας που κατανόησε την σημασία της σύγχρονης τέχνης και στάθηκε στο πλευρό των νέων δημιουργών, υποστηρίζοντάς τους. Κατάφερε να δημιουργεί μια διαλεκτική σχέση ανάμεσα στους συγγραφείς, ποιητές και εν γένει στους πνευματικούς ανθρώπους που εστίαζαν στο γραπτό λόγο και στους ζωγράφους, οπότε χάρη στην ικανότητα του να δημιουργεί, έγινε δυνατόν διαχρονικά το έργο του μέσα από τις  εκδόσεις του, να είναι  μνημείο λόγου και τέχνης.

Συγκέντρωσε κατά τη διάρκεια μιας ιστορικής περιόδου (από το τέλος του κυβισμού ως τους τελευταίους μεγάλους ζωγράφους του 20 αιώνα) ένα ολόκληρο κόσμο σπάνιου πνευματικού και καλλιτεχνικού πλούτου και δημιούργησε μια σημαντική συλλογή από έργα γνωστών καλλιτεχνών.

Ο Σίμος Κορεξενίδης, σκηνοθέτης του ντοκιμαντέρ “Teriade” που αναφέρεται στη ζωή και το έργο του, αναφέρει χαρακτηριστικά: «Παρόλο όμως που είναι αναγνωρισμένος στη Γαλλία και στην Ευρώπη, δεν μπορούμε να πούμε το ίδιο και για την Ελλάδα. Πολλοί λίγοι γνωρίζουν ποιος ήταν ο Τεριάντ όπως και την ύπαρξη του Μουσείου-Βιβλιοθήκη που φέρει τ’ όνομά του.»

Το  Verve του, «το ωραιότερο περιοδικό του κόσμου…» όπως έγραφαν τότε, και τα  26 των Grand’s Livres, από τον Δεκέμβριο του 1937 ως τον Ιούλιο του 1960, φέρουν τη σφραγίδα μεγάλων δημιουργών της εποχής του.

Το VERVE  συνέπεσε με το τέλος του σουρεαλιστικού κινήματος και με μια περίοδο εικαστικής καλλιτεχνικής δημιουργίας ιδιαίτερα γόνιμη (Matisse, Picasso, Braque, Chagall, κλπ), το απόγειο των μεγάλων κλασικών συγγραφέων και την ωριμότητα των καινούργιων επαναστατικών συγγραφέων (του Bataille, του Sartre κλπ). Παράλληλα δε με το VERVE ο Tériade εκδίδει  εικονογραφημένα βιβλία, τα αποκαλούμενα «Grand’s Livres» ή «Μεγάλα Βιβλία», όπου ο ανεπανάληπτος συνδυασμός κειμένου και εικόνας μας προσφέρει εντυπωσιακά έργα όπως: Το Παρίσι δίχως τέλος του Αλμπέρτο Τζιακομέτι, το Ποίημα της ορθής γωνίας του Λε Κορμπιζιέ, το Τσίρκο του Φερνάν Λεζέ, το Τζάζ του Ανρί Ματίς, το Δάφνης και Χλόη του Λόγγου από τον Μαρκ Σαγκάλ, το Άσμα των νεκρών του Πιέρ Ρεβερντί από τον Πάμπλο Πικάσο, κ.α.

Τα «Μεγάλα Βιβλία» περιέχουν πρωτότυπα έργα τέχνης που έχουν δημιουργηθεί με την τεχνική της λιθογραφίας, της ξυλογραφίας ή της χαλκογραφίας, σε περιορισμένο πάντα αριθμό αντιτύπων, αριθμημένα και υπογεγραμμένα από τους ίδιους τους καλλιτέχνες.

Ο Tériade χρηματοδότησε και δώρισε στο γενέθλιο τόπο του στη Βαρειά Λέσβου το Μουσείο Θεοφίλου και το Μουσείο – Βιβλιοθήκη Στρατή Ελευθεριάδη – Tériade το οποίο άνοιξε τις αίθουσές του στο κοινό τον Αύγουστο του 1979 και θεωρείται το πρώτο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στην Ελλάδα. 

Για την προσφορά του στην Τέχνη τιμήθηκε από την Γαλλική Ακαδημία με τον τίτλο του «Ιππότη των Τεχνών».

http://www.museumteriade.gr/