Αρχαία Μεσσήνη, μια από τις πιο καλά διατηρημένες και σημαντικές πόλεις της αρχαιότητας

Η Μεσσήνη ήταν αρχαία πόλη της Μεσσηνίας, βρίσκεται στη Μεσσηνιακή πεδιάδα, στο νοτιοδυτικό τμήμα της Πελοποννήσου.

Το χωριό Αρχαία Μεσσήνη, που μέχρι το 2002, ονομαζόταν Μαυρομμάτι Ιθώμης, βρίσκεται ακριβώς από πάνω της και ένα μικρό μουσείο (δύο αίθουσες) με βασικά εκθέματα της ανασκαφής βρίσκεται στις δυτικές παρυφές του χωριού, όπου παρουσιάζονται κυρίως έργα γλυπτικής των Ελληνιστικών και Ρωμαϊκών χρόνων. Αξίζει να το επισκεφτείτε!

Η Αρχαία Μεσσήνη είναι μια από τις πιο καλά διατηρημένες και σημαντικές πόλεις της αρχαιότητας και υπήρξε μια από τις πρώτες αρχαιολογικές θέσεις στην Ελλάδα που έγινε αντικείμενο συστηματικής ανασκαφής, πριν ακόμη τη σύσταση επισήμως του Ελληνικού Κράτους.

Η πόλη ονομάστηκε από τη μυθική βασίλισσα Μεσσήνη, κόρη του βασιλιά του Άργους Τριόπα. Ο περιηγητής Παυσανίας έχει διασώσει τις περισσότερες πληροφορίες για την ίδρυση της πόλης που φέρεται να ιδρύθηκε το 370 π.Χ. από το Θηβαίο στρατηγό Επαμεινώνδα, μετά τη νίκη του επί των Σπαρτιατών στη μάχη των Λεύκτρων και την εισβολή του στη Λακωνία. Ο Επαμεινώνδας απελευθέρωσε τη Μεσσηνία από τη σπαρτιατική επιρροή και επέλεξε τους πρόποδες του όρους Ιθώμη για να χτίσει την πρωτεύουσα των ελεύθερων Μεσσηνίων.

Η πόλη παρέμεινε πολιτιστικό κέντρο (και ίσως και πολιτικό κέντρο) της Μεσσηνίας κατά τα ρωμαϊκά χρόνια και τουλάχιστον μέχρι τα τέλη του 4ου αι. μ.Χ. Το 365 ο μεγάλος σεισμός που χτύπησε την Ανατολική Μεσόγειο πιθανότατα είχε σημαντικές επιπτώσεις και στη Μεσσήνη.

Η ΠΟΛΗ

Ως επισκέπτης μπορείτε να περιηγηθείτε, στην Αγορά και στο Ασκληπιείο, στο Θέατρο, στην Κρήνη Αρσινόη, στο Στάδιο, στο Εκκλησιαστήριο, το Ηρώο-Μαυσωλείο και άλλα σημαντικά αξιοθέατα.  Τα λίθινα τείχη της Αρχαίας πόλης έχουν διατηρηθεί σε πολύ καλή κατάσταση και είναι εξαιρετικά μεγάλου μήκους (περίμετρος 9 χλμ.). Στην εποχή του Παυσανία προκάλεσε μεγάλη έκπληξη καθώς συνηθιζόταν η πλίθινη ανωδομή. Η πόλη είχε δύο μνημειακές πύλες, την Αρκαδική (ή πύλη της Μεγαλόπολης) και τη Λακωνική.

Όλα τα οικοδομήματα της Μεσσήνης έχουν τον ίδιο προσανατολισμό και εντάσσονται στον πολεοδομικό κάνναβο που δημιουργείται από οριζόντιους (με κατεύθυνση Ανατολή-Δύση) και κάθετους (με κατεύθυνση Βορρά-Νότο) δρόμους. Το πολεοδομικό αυτό σύστημα είναι γνωστό ως ιπποδάμειο, από τον αρχικό εμπνευστή και δημιουργό του αρχιτέκτονα, πολεοδόμο, γεωμέτρη και αστρονόμο του 5ου αιώνα π.Χ., τον Ιππόδαμο από τη Μίλητο.

Το Θέατρο της Μεσσήνης που αποκαλύφθηκε ΒΔ του Ασκληπιείου, κατασκευάστηκε τον 3ο-2ο αι. π.Χ. και είναι από τα μεγαλύτερα της αρχαιότητας. Το πλάτος του φτάνει τα 98.60μ., και η διάμετρος της ορχήστρας του τα 23.46μ. Χρησιμοποιείτο για ψυχαγωγία των πολιτών, αλλά και για συγκεντρώσεις πολιτικού χαρακτήρα, όπως μαρτυρούν τα επιγραφικά ευρήματα.

Στο κέντρο της Αγοράς δεσπόζει το Ασκληπιείο που ήταν ένα από τα σημαντικότερα ιερά της Μεσσήνης, κέντρο της θρησκευτικής και πολιτικής ζωής της πόλης. Περισσότερα από 140 βάθρα για χάλκινους ανδριάντες διακεκριμένων πολιτών και πέντε εξέδρες περιβάλλουν το ναό και το βωμό, ενώ πολλά είναι τοποθετημένα και κατά μήκος των στοών. Η βόρεια και η νότια πλευρά είχε στην πρόσοψη 23 κίονες Κορινθιακούς ενώ η ανατολική και δυτική 21.

Ο Παυσανίας το παρουσιάζει ως χώρο συγκέντρωσης έργων τέχνης. Όλα σχεδόν τα γλυπτά του οικοδομικού συγκροτήματος του Ασκληπιείου ήταν έργα του Μεσσήνιου γλύπτη Δαμωφόντα.

Η ανέγερση του συγκροτήματος του Ασκληπιείου εντάσσεται πιθανότατα σε ένα μεγαλόπνοο οικοδομικό πρόγραμμα κατά το πρότυπο της Αθηναϊκής Ακροπόλεως με στόχο την προβολή των Μεσσηνίων ως ιδιαίτερου έθνους στην Πελοπόννησο και με ρίζες στο δωρικό παρελθόν της χώρας.

Ο περιηγητής Παυσανίας μας πληροφορεί ότι η Κρήνη της αγοράς είχε το όνομα της Αρσινόης, κόρης του μυθικού βασιλιά της Μεσσηνίας Λεύκιππου και μητέρας του Ασκληπιού, και ότι δέχονταν νερό από την πηγή Κλεψύδρα. Η Κρήνη περιλαμβάνει μακρόστενη δεξαμενή μήκους 40μ. περίπου σε μικρή απόσταση μπροστά από αναλημματικό τοίχο. Μεταξύ δεξαμενής και αναλήμματος υπήρχε αβαθής στοά από ιωνικούς ημικίονες.

Κείμενο Τζένη Φραγκούλη – Φωτογραφίες © urbanguru.gr

Πηγές: «Υπουργειο Πολιτισμου Και Αθλητισμου – Αρχαια Μεσσηνη», messini.gr, el.wikipedia.org