Το Χριστόψωμο της Λευκάδας, είναι απαράμιλλης γεύσης άρτος και φτιάχνεται παραδοσιακά ακόμα και στις μέρες μας με ευλάβεια και συγκίνηση. Ετοιμάζεται το βράδυ της παραμονής ή προπαραμονής και προορίζεται πάντα για την ημέρα των Χριστουγέννων.
Το Χριστόψωμο το στόλιζαν με αμύγδαλα, καρύδια, σταφίδες, σουσάμι και το πατούσαν σφιχτά με την σφραγίδα για να μην ανοίξει στο ψήσιμο, που ήταν καλό σημάδι.
«Όλα τα ψωμιά, τα σφράγιζαν με την σπιτική σφραγίδα, που δεν έλειπε ποτέ από κανένα χωριατόσπιτο και την είχαν ολοχρονίς κρεμασμένη στα εικονίσματα. Χριστόψωμα έφκιαναν όλοι εκτός από τους λυπημένους. Αυτοί κι αν έφκιαναν δεν επιτρεπόταν να τα σφραγίσουν…» αναφέρει ο Πανταζής Κοντομίχης στο βιβλίο του «Λαογραφικά σύμμεικτα Λευκάδας»!
Η συνταγή και ο προόλογος που ακολουθεί είναι από το βιβλίο «Λευκαδίτικα Μαγειρέματα, ΓΕΥΣΕΙΣ, ΑΦΗΓΗΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ ΣΤΟΝ ΚΥΚΛΟ ΤΟΥ ΧΡΟΝΟΥ» της αείμνηστης Λευκαδίτισσας Εύης Βουτσινά. Κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Fagottobooks.
Στην πόλη της Λευκάδας, στα σπίτια δεν ζύμωναν ψωμί σε καθημερινή βάση. Ούτε δικό τους αλεύρι είχαν, γιατί δεν υπήρχαν αγρότες, αλλά και οι φούρνοι έβγαζαν καθημερινά ψωμί. Γι’ αυτό και δεν έχουμε εδώ τελετουργικό πλάσιμο, όπως στα χωριά. Πολλές νοικοκυρές όμως ζύμωναν ειδικά το Χριστόψωμο ή την πασχαλινή κουλούρα. Μια τέτοια περίπτωση ωραίου Χριστόψωμου είναι αυτή η συνταγή. Η κυρία Μαλακάση λέει ότι άλλοτε έπαιρνε έτοιμη ζύμη από το φούρνο, άλλοτε ανάπιανε προζύμι αποβραδίς και έφτιαχνε και το ζυμάρι μόνη της.
- 1,5 κιλό αλεύρι
• προζύμι όσο ένα μικρό λεμόνι (ή δύο φακελάκια στεγνή μαγιά)
• 3 κουταλάκια αλάτι
• 1 κουταλιά ζάχαρη (αν θέλετε)
• 1 φλιτζανάκι του καφέ λάδι
• 1 βαθύ πιάτο γεμάτο καρύδια
• αμύγδαλα και σταφίδες
• ξύσμα από δύο μανταρίνια
• 1 κουταλιά κόλιαντρο χοντροκοπανισμένο ή άκοπο
• 3 κουταλιές σουσάμι για το πλάσιμο
Διαδικασία: Αν χρησιμοποιήσουμε το προζύμι, το αναπιάνουμε το προηγούμενο βράδυ με 400 γραμμάρια από το μετρημένο αλεύρι. Το πρωί προσθέτουμε στο αναπιασμένο προζύμι το υπόλοιπο αλεύρι, το αλάτι, τη ζάχαρη και όσο χλιαρό νερό χρειαστεί για να ζυμώσουμε μια ζύμη λεία και ελαστική. Όταν γίνει έτσι, προσθέτουμε το λάδι, το κόλιαντρο, τους ξηρούς καρπούς και το ξύσμα και ζυμώνουμε να ενσωματωθούν στη ζύμη. Τη σκεπάζουμε ζεστά και την αφήνουμε για 15΄ να ησυχάσει.
Λαδώνουμε ένα μεγάλο ταψί ή δύο μικρά και πασπαλίζουμε σουσάμι. Κρατάμε ένα κομμάτι ζύμης για να κάνουμε κεντήδια στην επιφάνεια και πλάθουμε τη ζύμη στο ταψί. Με το κομμάτι που κρατήσαμε φτιάχνουμε στη μέση ένα σταυρό και γύρω-γύρω μια μπορντούρα ή ό,τι μπορούμε, τέλος πάντων. Πασπαλίζουμε σουσάμι και σκεπάζουμε ζεστά το Χριστόψωμο για να φουσκώσει. Αν είναι με προζύμι θα ανέβει σχετικά, ενώ αν είναι με μαγιά θα γίνει διπλάσιο.
Ψήνουμε το ψωμί σε προθερμασμένο φούρνο στους 170°C γύρω στη μία ώρα. Το αφήνουμε να κρυώσει πάνω σε μια σχάρα.
Ευαγγελία Μαλακάση, Λευκάδα
