Η πνευμονία είναι οξεία φλεγμονή των πνευμόνων και είναι ένα από τα συνηθέστερα νοσήματα του κατώτερου αναπνευστικού, και ενίοτε απειλητικό, αφού καταγράφει υψηλότατα ποσοστά νοσηρότητας και θνητότητας. H πνευμονία είναι μια λοιμώδης νόσος του πνεύμονα, μεταδοτική, που συνήθως προκαλείται από ιούς ή βακτήρια και λιγότερο συχνά από άλλους μικροοργανισμούς, ορισμένα φάρμακα και αυτοάνοσα νοσήματα. Αν και οποιοσδήποτε μπορεί να προσβληθεί από πνευμονία, ακόμα και υγιή άτομα σε καλή φυσική κατάσταση, ωστόσο περισσότερο πιθανόν είναι να τα μικρόβια να προσβάλουν άτομα με επηρεασμένο ανοσοποιητικό σύστημα. Οι πνευμονιοκοκκικές λοιμώξεις εκδηλώνονται περισσότερο συχνά κατά τη χειμερινή περίοδο λόγω συγχρωτισμού και κλιματικών συνθηκών, αλλά κατά την αρχή της εαρινής περιόδου. Η πνευμονία παρουσιάζεται ετησίως σε περίπου 450 εκατομμύρια ανθρώπους, ποσοστό 7% του συνολικού παγκόσμιου πληθυσμού και προκαλεί περίπου 4 εκατομμύρια θανάτους. Αν και η πνευμονία θεωρούταν από τον William Osler τον 19ο αιώνα ως «αρχηγός των θανατηφόρων», με τον ερχομό της αντιβιοτικής θεραπείας και εμβολίων έχει σημειωθεί βελτίωση τόσο στη νοσηρότητα, όσο και τη θνητότητα. Εντούτοις, στις αναπτυσσόμενες χώρες, μεταξύ των πολύ νεαρών και πολύ ηλικιωμένων, αλλά και στους ασθενείς με χρόνιες παθήσεις, η πνευμονία παραμένει σημαντική αιτία θανάτου.
Οι βακτηριακές πνευμονίες μπορεί να ακολουθήσουν τις ιογενείς πνευμονίες, καθώς οι ιοί μπορεί να εξασθενίσουν το ανοσοποιητικό σύστημα. Ο πνευμονιόκοκκος αποτελεί το συχνότερο αίτιο βακτηριακής λοίμωξης του κατώτερου αναπνευστικού, ενώ η διηθητική πνευμονιοκοκκική νόσος σε συνδυασμό με την εμφάνιση μικροβιαιμίας και σηψαιμίας έχει εξαιρετικά δυσμενή πρόγνωση. Για το έτος 2019 υπολογίστηκαν περισσότεροι από 2,5 εκατ. θάνατοι, από τους οποίους οι 672. 000 αφορούσαν παιδιά. Συγκεκριμένα κάθε 25 δευτερόλεπτα καταγράφεται σε παγκόσμια κλίμακα ένας παιδικός θάνατος οφειλόμενος στον στρεπτόκοκκο της πνευμονίας. Ο στρεπτόκοκκος Streptococcus pneumoniae, γνωστός ως πνευμονιόκοκκος, είναι το συνηθέστερο παθογόνο της εξωνοσοκομειακής πνευμονίας και αντιμετωπίζει σήμερα σημαντικές δυσκολίες στην θεραπευτική αντιμετώπιση του, με αυξημένα τα ποσοστά εμφάνισης επιπλοκών ή ακόμα και θάνατο, δεδομένης της αντοχής του μικροβίου στα αντιβιοτικά σκευάσματα. Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι αν και το μικροβιακό στέλεχος του πνευμονιόκοκκου διακρίνεται σε διαφορετικούς ορότυπους με ποικίλες κλινικές εκδηλώσεις, κυρίως δέκα ορότυποι σε αριθμό είναι εκείνοι ευθύνονται για το 90% περιστατικών της διεισδυτικής πνευμονιοκοκκικής νόσου σε παιδιά και ηλικιωμένους.
Αλλά και οι ιογενείς πνευμονίες είναι ιδιαίτερα επικίνδυνες με υψηλή θνησιμότητα, κυρίως όταν προκαλούνται από ιούς για τους οποίους δεν υπάρχει αντιική θεραπεία και εμβόλιο. Είχαν ατονήσει στη μνήμη μας τα εκατομμύρια των θανάτων, που οφείλονταν στις επιδημίες της γρίπης, αλλά και ο ετήσιος υψηλός αριθμός νοσηρότητας και θνητότητας από τη γρίπη παρά τη διαθεσιμότητα του αντιγριπικού εμβολίου και των αντιικών κατά της γρίπης. Η νοσηρότητα και θνητότητα της πνευμονίας από κορωνοϊό, κατέδειξε ξανά τη κεντρική θέση, που κατέχουν οι λοιμώξεις του κατώτερου αναπνευστικού στην ιατρική κοινότητα.
Όπως όλες οι ιογενείς λοιμώξεις έτσι και η πνευμονία από Covid-19 μπορεί να επιπλακεί με βακτηριακή πνευμονία. Ο κορονοϊός οδηγεί πολλές φορές σε επικίνδυνες επιπλοκές διότι έχει και ιδιαίτερα χαρακτηριστικά. Ανατρέπει με άγνωστο ακόμη τρόπο τους μηχανισμούς άμυνας και προκαλεί γενικευμένη νόσο. Επίσης προσβάλλει το επιθήλιο των αγγείων και προκαλεί θρόμβους. Άτομα που ανήκουν σε ευάλωτες ομάδες πληθυσμού όπως τα άτομα άνω των 65 ετών, οι ασθενείς με χρόνια αποφρακτική πνευμονοπάθεια, οι καπνιστές, οι ασθενείς με καρδιαγγειακά νοσήματα και σακχαρώδη διαβήτη και οι αλκοολικοί κινδυνεύουν περισσότερο.
Στα πλαίσια της παγκόσμιας παγκόσμιας ημέρας πνευμονίας που θεσπίστηκε από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, φέτος το σύνθημα ήταν η ισότιμη πρόσβαση στη χορήγηση ιατρικής οξυγονοθεραπείας για όλους, χωρίς κανέναν αποκλεισμό.
Πρέπει να τονιστεί η αναγκαιότητα ανάπτυξης πρωτοβουλιών, ο σχεδιασμός στρατηγικών παρεμβάσεων έναντι της πνευμονικής λοίμωξης και η οργάνωση στοχευμένων υγειονομικών δράσεων έναντι του SARS–CoV-2 με σκοπό τη μείωση της διασποράς στην κοινότητα.
Η Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία έχει ως βασικό της στόχο τις προσπάθειες ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού για τη σημασία της υιοθέτησης νοοτροπίας πρόληψης της πνευμονίας μέσω του εμβολιασμού καθώς και της έγκαιρης και στοχευμένης θεραπείας προκειμένου να μειωθεί η μικροβιακή αντοχή στα αντιβιοτικά, η νοσηρότητα και η θνητότητα.
Κείμενο Τζένη Φραγκούλη
Πηγή: Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία http://www.hts.org.gr/
