Τι μας έμαθε ο πάντα επίκαιρος Καμύ (Albert Camus)

O Albert Camus (7 Νοεμβρίου 1913-4 Ιανουαρίου 1960) ήταν Γάλλος φιλόσοφος, συγγραφέας και δημοσιογράφος. Ο Camus (Καμύ) ήταν ηθικολόγος και πίστευε ότι η ηθική είναι που θα πρέπει να καθοδηγεί την πολιτική. Το 1957, σε ηλικία 44 ετών, δύο χρόνια πριν πεθάνει τραγικά, του απονεμήθηκε το Νόμπελ Λογοτεχνίας, (ο δεύτερος νεότερος στην ιστορία, που του απονέμεται το βραβείο).

Κίνητρο για το βραβείο, όπως διατυπώθηκε από την Ακαδημία: «Για τη σημαντική λογοτεχνική του προσφορά, η οποία με καθαρή ειλικρίνεια φωτίζει τα προβλήματα της ανθρώπινης συνείδησης στην εποχή μας»

Στα έργα του περιλαμβάνονται ο Ξένος, η Πανούκλα και ο Μύθος του Σισύφου. Ο Camus (Καμύ) είναι περισσότερο επίκαιρος από ποτέ, αφού με τον Παραλογισμό του, θίγει, ασχολείται, αναλύει το τραγικό της ανθρώπινης ύπαρξης αλλά και τον δρόμο για την υπέρβαση του.

Γεννήθηκε στη γαλλική Αλγερία από γονείς Pieds Noir (οι άνθρωποι γαλλικής και άλλης ευρωπαϊκής καταγωγής που γεννήθηκαν στην Αλγερία κατά την περίοδο της γαλλικής κυριαρχίας από το 1830 έως το 1962). Σπούδασε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Αλγερίου και εντάχθηκε στη Γαλλική Αντίσταση κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ήταν αρχισυντάκτης στην Combat, μια παράνομη εφημερίδα. Παντρεύτηκε δύο φορές .

Ο Camus (Καμύ)  ήταν πολιτικά ενεργός.  Υπέρμαχος του ελευθεριακού σοσιαλισμού, ισχυρίστηκε ότι η ΕΣΣΔ δεν ήταν σοσιαλιστική και οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν ήταν φιλελεύθερες. Ήταν μέλος της αριστεράς που αντιτάχθηκε στον Ιωσήφ Στάλιν και άσκησε έντονη κριτική στον μαρξισμό-λενινισμό, ειδικά στην περίπτωση της Σοβιετικής Ένωσης, την οποία θεωρούσε ολοκληρωτική, θέσεις που ίσως του στοίχησαν την ζωή.

Φιλοσοφικά, παρόλο που ο Camus (Καμύ) συνδέεται κυρίως με τον παραλογισμό (absurde), αναφέρεται συνήθως ως υπαρξιστής, έναν όρο που ο ίδιος απέρριψε σθεναρά πολλές φορές.Ο παραλογισμός είναι η φιλοσοφική σχολή σκέψης που υποστηρίζει ότι η ύπαρξη έχει ως βίωμα μια παραλογικότητα, εννοώντας τη σύγκρουση μεταξύ της ανθρώπινης τάσης για  αναζήτηση νοήματος στη ζωή απο την μία και την αδυναμία εύρεσης του από την άλλη.

Οι θέσεις του  Camus (Καμύ) ήταν ότι οι άνθρωποι θα πρέπει να αποδεχτούν την παράλογη ιδιότητα της ανθρώπινης ύπαρξης, αλλά συγχρόνως  να συνεχίσουν να ερευνούν και να αναζητούν το νόημα. Ο παραλογισμός μοιράζεται ορισμένες έννοιες, με τον υπαρξισμό και τον μηδενισμό. Η αρχή του παραλόγου είναι μια ψυχική κατάσταση που εμπεριέχει το κενό, το οποίο αρχίζει να γίνεται συνειδητό όταν διαταράσσεται ο επαναλαμβανόμενος μηχανιστικός ρυθμός της καθημερινότητας, του βολέματος του βίου και του κορεσμού που προκύπτει. Εκεί ξεκινά η ανησυχία, η οποία σύμφωνα με τον Heidegger, όπως αναφέρει ο Camus (Καμύ), είναι η αρχή των πάντων. Αρχίζει η συνειδητοποίηση ότι ο εαυτός μας είναι για εμάς συχνά, ένας Ξένος. Εδώ ίσως και η έμπνευση του Camus (Καμύ) για το αριστούργημά του, τον Ξένο.

Το κομβικό σημείο της συνειδητοποίησης, όταν η σκέψη αντιλαμβάνεται τον εαυτό της! Το κενό της μηχανιστικής καθημερινότητας, διαδέχεται η συνειδητοποίηση. Η συνειδησιακή ανάδυση όσο αυτή είναι εφικτή από τα βιώματα και τον χαρακτήρα του καθενός. Το χάσμα ανάμεσα σε εμάς και τις πράξεις μας, την ζωή μας δηλαδή όπως την έχουμε διαμορφώσει, είναι πλέον ορατό.  Κι εκεί, ο άνθρωπος αποκτά επίγνωση του προσωρινού και της φθαρτότητάς του και η ευτυχία γίνεται μόνο μια μελλοντική προοπτική, μια ελπίδα και μια ταυτόχρονη υποτίμηση του παρόντος ζην. Καταδικασμένος στην προσωρινότητα (της ύπαρξης), την οποία απορρίπτει κοιτάζοντας προς το μέλλον, οδηγείται συχνά και στον μηδενισμό.

Η διαιώνιση όμως της αιώνιας προοπτικής είναι πολύ σημαντική  για τον άνθρωπο, αφού αυτή είναι που του δίνει το κουράγιο να ζει, να συνεχίζει να κουβαλά την πέτρα του στην ανηφόρα όπως έκανε ο Σίσυφος. Η γνώση είναι ένα πολύπλοκο θέμα. Είναι εύθραυστη, αποσπασματική και εξαρτάται από τον βαθμό αντιληπτικότητας που είναι συνάρτηση των βιωματικών συνειδητοποιήσεων μας.

Ο Camus (Καμύ)  πέθανε ακαριαία σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα, στις 4 Ιανουαρίου 1960 σε ηλικία 46 ετών. Ήταν συνοδηγός στο αυτοκίνητο του εκδότη του Michel Gallimard των Éditions Gallimard. Υπήρξαν εικασίες ότι ο Camus (Καμύ)  δολοφονήθηκε από την KGB λόγω των θέσεων του  και της κριτικής που άσκησε στο σοβιετικό καθεστώς.

Κείμενο Τζένη Φραγκούλη