Το μπλε χρώμα συνδέεται με δύο σημαντικότερα φυσικά χαρακτηριστικά της Γης: τον ουρανό και την θάλασσα. Έρευνες στις ΗΠΑ και την Ευρώπη δείχνουν ότι το μπλε είναι το χρώμα που συνδέεται συχνότερα με την αρμονία, την πίστη, την αυτοπεποίθηση, την απόσταση, το άπειρο, τη φαντασία, το κρύο και μερικές φορές με τη θλίψη.
Το μπλε έχει πολλά πρόσωπα και πρόσφατα εξελίχθηκε ως χρώμα που ταυτίζεται όλο και περισσότερο με τη βιωσιμότητα και την παγκόσμια ευθύνη. Στις δημοσκοπήσεις εμφανίζεται ως το πιο δημοφιλές χρώμα, ενώ είναι το χρώμα που σχετίζεται περισσότερο με την ευφυΐα, τη γνώση, την ηρεμία και τη συγκέντρωση. Επειδή το μπλε συνδέεται με την αρμονία, επιλέχθηκε ως το χρώμα των σημαιών των Ηνωμένων Εθνών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Οι επιστήμονες βέβαια πιστεύουν ότι οι πρώτοι άνθρωποι είχαν αχρωματοψία και μπορούσαν να αναγνωρίσουν μόνο το μαύρο, το άσπρο, το κόκκινο και αρκετά αργότερα το κίτρινο και το πράσινο. Αυτό ίσως αποδεικνύεται και από την αρχαία λογοτεχνία, όπως για παράδειγμα στην Οδύσσεια του Ομήρου, όπου ο ωκεανός περιγράφεται ως «κόκκινη θάλασσα».
Το μπλε παράχθηκε πρώτα από τους αρχαίους Αιγύπτιους που βρήκαν τον τρόπο να δημιουργήσουν μια χρωστική ουσία που θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν ως διακόσμηση. Το μπλε χρώμα από τότε και μετά συνέχισε να εξελίσσεται και στα επόμενα 6.000 χρόνια ορισμένες χρωστικές ουσίες και αποχρώσεις του, χρησιμοποιήθηκαν από κορυφαίους καλλιτέχνες σε όλο τον κόσμο, σε μερικά από τα πιο διάσημα έργα τέχνης. Σήμερα το μπλέ χρώμα συνεχίζει να εξελίσσεται. Μία ακόμα απόχρωση του, ανακαλύφθηκε πριν από λιγότερο από μια δεκαετία.
To βιβλίο “The Blue Connection, Exploring a Universal Color” έκδοση του Swedish Color Centre Foundation, εξερευνά το μπλε μέσα από 15 εικονογραφημένες καταθέσεις από διεθνείς επαγγελματίες designers, σε μια νέα προσπάθεια αντίληψης του χρώματος, η οποία πλησιάζει τα σύνορα της κβαντικής φυσικής!
Το μπλε έχει πολλά πρόσωπα και πρόσφατα εξελίχθηκε ως χρώμα που ταυτίζεται όλο και περισσότερο με τη βιωσιμότητα, την υγεία, την ειρήνη και την παγκόσμια ευθύνη.
Το αιγυπτιακό μπλε (cuprorivaite), θεωρείται η πρώτη συνθετικά παραγόμενη χρωστική ουσία και δημιουργήθηκε γύρω στο 2.200 π.Χ. Κατασκευάστηκε από αλεσμένο ασβεστόλιθο αναμεμειγμένο με άμμο και ένα ορυκτό που περιέχει χαλκό, όπως ο αζουρίτης ή ο μαλαχίτης, ο οποίος στη συνέχεια θερμάνθηκε μεταξύ 1470 και 1650 ° F. Το αποτέλεσμα ήταν ένα αδιαφανές μπλε γυαλί το οποίο στη συνέχεια έπρεπε να θρυμματιστεί και να συνδυαστεί με πηκτικά όπως τα ασπράδια αυγών για να δημιουργηθεί ένα χρώμα ή λούστρο που διαρκεί. Οι Αιγύπτιοι είχαν πολύ μεγάλη εκτίμηση για την απόχρωση και τη χρησιμοποιούσαν για να ζωγραφίσουν κεραμικά, αγάλματα, ακόμη και για να διακοσμήσουν τους τάφους των Φαραώ.
Οι αρχαίοι Έλληνες ταξινομούσαν τα χρώματα ανάλογα με το αν ήταν ανοιχτόχρωμα ή σκούρα και όχι από την απόχρωση τους. Η ελληνική λέξη για το σκούρο μπλε, κυάναιος, θα μπορούσε επίσης να σημαίνει σκούρο πράσινο, βιολετί, μαύρο ή καφέ. Η αρχαία ελληνική λέξη για το γαλάζιο, γλαυκός, θα μπορούσε επίσης να σημαίνει ανοιχτό πράσινο, γκρι ή κίτρινο. Οι Έλληνες εισήγαγαν βαφή indigo από την Ινδία, ονομάζοντάς την ινδικόν. Χρησιμοποίησαν το αιγυπτιακό μπλε στις τοιχογραφίες της Κνωσού, στην Κρήτη, γύρω στο 2100 π.Χ.
Το μπλε χρώμα παρέμεινε δημοφιλές σε όλη τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία και χρησιμοποιήθηκε μέχρι το τέλος της ελληνορωμαϊκής περιόδου (332 π.Χ.–395 μ.Χ.), όταν άρχισαν να εξελίσσονται νέες μέθοδοι παραγωγής χρώματος.
Η απόχρωση του μπλε, η ultramarine, άρχισε να εμφανίζεται πριν από περίπου 6.000 χρόνια, όταν άρχισε να εισάγεται από τους Αιγυπτίους από τα βουνά του Αφγανιστάν ο ημιπολύτιμος λίθος από τον οποίο κατασκευάστηκε η απόχρωση, το λάπις λάζουλι. Ωστόσο οι Αιγύπτιοι, παρόλο που προσπάθησαν πολύ, δεν κατάφεραν να το μετατρέψουν σε χρώμα, έτσι χρησιμοποιούσαν το πέτρωμα κυρίως για να φτιάξουν κοσμήματα.
Γνωστό και ως «αληθινό μπλε», το λάπις λάζουλι εμφανίστηκε για πρώτη φορά ως χρωστική ουσία τον 6ο αιώνα και χρησιμοποιήθηκε σε βουδιστικούς πίνακες στο Μπαμιγιάν του Αφγανιστάν. Μετονομάστηκε σε ultramarine – στα λατινικά: ultramarinus, που σημαίνει «πέρα από τη θάλασσα» – όταν η χρωστική ουσία εισήχθη στην Ευρώπη από Ιταλούς εμπόρους κατά τον 14ο και 15ο αιώνα. Το βαθύ, βασιλικό αυτό μπλε, ήταν ιδιαίτερα περιζήτητο μεταξύ των καλλιτεχνών που ζούσαν στη μεσαιωνική Ευρώπη, αλλά η χρήση του απαιτούσε σημαντική οικονομική ευμάρεια, καθώς θεωρούνταν εξίσου πολύτιμο με τον χρυσό.
Ίσως η χρήση αυτής της πανάκριβης χρωστικής ήταν και η βασική αιτία για την οποία ο δεξιοτέχνης ζωγράφος Johannes Vermeer χρεοκόπησε, καθώς το αγαπούσε πολύ και το χρησιμοποιούσε στους πίνακες του, όπως στον διάσημο “το κορίτσι με το σκουλαρίκι μαργαριτάρι”. Το μπλε ultramarine, παρέμεινε εξαιρετικά ακριβό έως ότου εφευρέθηκε μια συνθετική ουλτραμαρίνη το 1826, από έναν Γάλλο χημικό, η οποία τότε εύστοχα ονομάστηκε «Γαλλική Ultramarine». Στο Μεσαίωνα, οι Ευρωπαίοι καλλιτέχνες το χρησιμοποιούσαν επίσης στα βιτρώ που κοσμούσαν τα παράθυρα των καθεδρικών ναών. Οι ευγενείς φορούσαν κόκκινο ή μοβ, ενώ μόνο οι φτωχοί φορούσαν μπλε ρούχα, χρωματισμένα με κακής ποιότητας φυτικές βαφές.
Το μπλε δεν εμφανιζόταν καθόλου στις μεγαλεπήβολες ενδυμασίες των κληρικών, στην αρχιτεκτονική ή στη διακόσμηση των εκκλησιών. Αυτό άλλαξε δραματικά μεταξύ 1130 και 1140 στο Παρίσι, όταν ο Abbe Suger ανοικοδόμησε τη Βασιλική του Saint Denis. Τοποθέτησε βιτρό χρωματιστά με κοβάλτιο, τα οποία σε συνδυασμό με το φως, γέμισαν την εκκλησία με ένα γαλαζωπό βιολετί φως. Η εκκλησία έγινε το θαύμα του χριστιανικού κόσμου και το χρώμα έγινε γνωστό ως “bleu de Saint-Denis”.
Το μπλε του κοβαλτίου (cobalt), χρονολογείται από τον 8ο και τον 9ο αιώνα και χρησιμοποιήθηκε για τον χρωματισμό κεραμικών και κοσμημάτων. Iδιαίτερα στην Κίνα, όπου το συναντάμε στα χαρακτηριστικά μπλε σχέδια στις λευκές πορσελάνες. Μια άλλη εκδοχή της χρωστικής του μπλε του κοβαλτίου, ανακαλύφθηκε αργότερα από τον Γάλλο χημικό Louis Jacques Thénard το 1802 και η εμπορική παραγωγή ξεκίνησε στη Γαλλία το 1807. Ζωγράφοι όπως ο Renoir και ο Vincent Van Gogh, άρχισαν να χρησιμοποιούν τη νέα χρωστική ως εναλλακτική στην ακριβή χρωστική ultramarine.
Η άφιξη μιας νέας μπλε χρωστικής που ονομαζόταν “indigo” τάραξε το ευρωπαϊκό εμπόριο κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων τον 16ο αιώνα και επηρέασε τους εμπορικούς πολέμους μεταξύ Ευρώπης και Αμερικής.
Πολλές αποχρώσεις του μπλε συμπλήρωσαν στην συνέχεια την παλέτα του πολύτιμου αυτού χρώματος με το navy blue και prussian blue (αγαπημένο του Πικάσο) να είναι από τις πιο γνωστές.
Κείμενο Τζένη Φραγκούλη
www.en.wikipedia.org/wiki/Blue
www.mymodernmet.com/shades-of-blue-color-history
