Ο Δημήτρης Νικολαΐδης σπούδασε ζωγραφική στη Σχολή Καλών Τεχνών Αθηνών και στη συνέχεια ασχολήθηκε με τον σχεδιασμό και την κατασκευή κοσμημάτων. Διδάχτηκε τεχνικές επεξεργασίας μετάλλων από τη ζωγράφο-κοσμηματοποιό Γιώτα Καλιακμάνη και τον αργυροχρυσοχόο Χριστόφορο Πρινέα. Είναι μέλος του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος. Η δουλειά του έχει προβληθεί σε ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Έργα του βρίσκονται στην μόνιμη συλλογή του Μουσείου Μπενάκη, ενώ μπορείτε να τα μελετήσετε και στο βιβλίο του “Mε αφορμή τα κτερίσματα” σε μια έκδοση του Μουσείου Μπενάκη.
Οι περόνες του, τα ενώτια, τα περιδέραια, τα βραχιόλια του, όλα κομμάτια απίστευτης δουλειάς και μοναδικής αξίας, ανεβάζουν μεγαλοπρεπώς το σύγχρονο ελληνικό κόσμημα σε επίπεδο δύσκολα προσβάσιμο για άλλους δημιουργούς, εντός και εκτός. Ο Δημήτρης Νικολαΐδης είναι ένας από τους κορυφαίους διεθνώς και αποτελεί σημαντικό δυναμικό στη γενιά των καλλιτεχνών που πάνε την Ελλάδα μπροστά με γνώμονα ότι το καλύτερο είναι πάντα εφικτό!
Από τα Μυκηναϊκά κτερίσματα η πρώτη έμπνευση. Εξήγησέ μας πως λειτούργησε μέσα σου και πως κατέληξες να ασχοληθείς με την αργυροχρυσοχοΐα.
Αρχικά αισθάνθηκα οικείο τον πολιτισμό των Μυκηναίων εξ αιτίας του τρόπου που παρατηρούσαν το φυσικό περιβάλλον και της σημασίας που έδιναν σε αυτό. Αιφνιδιάστηκα ευχάριστα από τις θαμπές επιφάνειες των μετάλλων, τα ορυκτά με τα γεώδη χρώματα και τις αποχρώσεις της θάλασσας από μυκηναϊκό γυαλί. Ασχολήθηκα με το κόσμημα αφ’ ενός επειδή το θεωρώ φυσική προέκταση της γλυπτικής και της ζωγραφικής και αφ’ετέρου εξ αιτίας της μικρής κλίμακας την οποία λατρεύω.
Η κοσμηματοποιία είναι μια πολύ δύσκολη τέχνη όταν την αντιμετωπίζεις σοβαρά και απαιτεί γνώσεις σε πολλά επίπεδα.
Πιστεύω ότι κάθε αντικείμενο τέχνης οφείλει να έχει πνευματικό περιεχόμενο. Όσον αφορά το κόσμημα, η ουσία βρίσκεται πέρα από τον διακοσμητικό του χαρακτήρα, θα πρέπει να είναι αισθητικά άρτιο πάνω στο σώμα και μακριά από αυτό. Ένα μικρό γλυπτό, που όταν δεν φοριέται εκτίθεται κατάλληλα παρουσιασμένο.
Πως ανυψώνεται ένα κόσμημα και γίνεται αντικείμενο τέχνης; Ποια είναι τα κριτήρια;
Κάθε φορά που ο άνθρωπος μορφοποιεί ένα υλικό, λειτουργεί σαν μικρός θεός, δημιουργεί φόρμες και ενίοτε μορφές με συναισθηματικό περιεχόμενο (εμφυσεί ζωή), διερευνώντας και γνωρίζοντας την τάξη και τους νόμους που διέπουν τον Κόσμο.
Δηλώνεις ότι επιδίωξη σου είναι η βαθύτερη γνώση του κόσμου. Πως το επιτυγχάνεις μέσα από την κατασκευή ενός κοσμήματος;
Μέσω των εικαστικών τεχνών, εξωτερικεύουμε τα συναισθήματά μας, με φορείς το υλικό, το σχήμα και το χρώμα. Φυσικά οι εκφραστικές μορφές του παρελθόντος σε συνδυασμό με την ενδελεχή παρατήρηση του Κόσμου αποτελούν τις πηγές μας. Κανείς δεν μπορεί να προκαθορίσει την θυμική αντίδραση του θεατή. Οι περισσότεροι καλλιτέχνες, κατά την γνώμη μου, επιθυμούμε να προκαλέσουμε τον θαυμασμό και να προβληματίσουμε μέσω του έργου μας, όμως αυτό δεν θα έπρεπε να επηρεάζει την δημιουργία.
Δεν γίνεται να δημιουργείς κόσμημα χωρίς να έχεις αντίληψη της γλυπτικής του αξίας. Μιλάς όμως και για ζωγραφική. Πως σχετίζονται;
Η σχέση γλυπτικής και ζωγραφικής βασίζεται κυρίως στο ότι δεν υπάρχει σχήμα χωρίς χρώμα και χρώμα χωρίς όρια με σχήμα.
Δεν φτάνει να είσαι ένας καλός τεχνίτης/δημιουργός. Όπως σε κάθε τέχνη, πρέπει να το “παιδεύεις” να το πηγαίνεις παρακάτω. Και πάλι όμως, λίγοι ξεχωρίζουν. Είσαι ένας από αυτούς. Πως το εξηγείς; Η απάντηση βρίσκεται στο επίπεδο ικανοτήτων, στον χαρακτήρα ή στην αφοσίωση;
Στην πορεία πραγματοποίησης των ονείρων σου, το αν θα παιδευτείς ή όχι εξαρτάται από τον χαρακτήρα σου και το αν θα ξεχωρίσεις (χωρίς να εκτεθείς αρνητικά) σχετίζεται με την τύχη και τις αντοχές σου. Αναμφίβολα οι τέχνες καλύπτουν αλληλοσυμπληρούμενα εκφραστικά πεδία, διευρύνουν τους αντιληπτικούς μας ορίζοντες ενώ παράλληλα μας αφυπνίζουν και μας ψυχαγωγούν.
Από όσο σε γνωρίζω, ξέρω ότι δεν σταματάς να ενημερώνεσαι και να παρακολουθείς κάθε μορφή τέχνης. Σίγουρα είναι προαπαιτούμενο για την δημιουργία αλλά και για την προσωπική μας εξέλιξη ως άτομα. Πως το αντιλαμβάνεσαι;
Στο εκφραστικό μας ύφος καθρεφτίζεται η εσωτερική μας ταυτότητα, δημιουργώ (με αργό και βιωματικό-διαλογιστικό ρυθμό) αντικείμενα που αποπνέουν απλότητα και φυσικότητα.
Το ελληνικό κόσμημα αποτελεί σημαντικό κομμάτι της ιστορίας και του πολιτισμού μας. Πηγαίνοντας πίσω, βλέπουμε κοσμήματα από δημιουργούς, συνήθως ανώνυμους. Η δημιουργία που πλησιάζει την τελειότητα αποτελεί από μόνη της την μέγιστη ανταμοιβή και καταργεί κάθε ίχνος υστεροφημίας;
Η ματαιοδοξία και υστεροφημία αποτελούν τροχοπέδη στην πνευματική ανέλιξη του ανθρώπου μιας και γιγαντώνουν τον ήδη υπερτροφικό εγωισμό μας. Ο ορισμός του τέλειου είναι εντελώς προσωπικός και σχετίζεται άμεσα με την επιθυμητή εικόνα μας για τον κόσμο. Με βάση αυτήν την εικόνα δημιουργούμε.
Ποιο κόσμημα έχεις θαυμάσει πολύ; Ποιος δημιουργός σε έχει εντυπωσιάσει;
Θεωρώ μοναδικό τον Δεξαμενό τον Χίο, έναν γλύπτη-μικρογράφο του 5ου αιώνα π.Χ. ο οποίος υπέγραφε τα έργα του και κάποια από αυτά διασώθηκαν, με κορυφαίο το δαχτυλίδι από χρυσό και χαλκηδόνιο με εσώγλυφη αναπαράσταση ερωδιού.
Έχουμε προχωρήσει επί της ουσίας, από το αρχαίο ελληνικό κόσμημα και σε ποιό επίπεδο ως ελληνική κοσμηματοποιία, όσον αφορά στις τεχνικές, την δημιουργική καλλιτεχνία και τα υλικά;
Είναι δύσκολο να διακρίνει κανείς ταυτότητα στο σύγχρονο Ελληνικό κόσμημα, το οποίο άλλωστε εντάσσεται υφολογικά στο διεθνές. Οι τεχνικές σχετίζονται με νέα κράματα, νέους τρόπους κατασκευής (τρισδιάστατος εκτυπωτής, συγκολλήσεις ή κοπές με λέιζερ) ενώ τα υλικά καλύπτουν ένα μεγάλο εύρος από φυσικά (καρποί, φτερά, κόκαλα, απολιθώματα) έως τεχνητά (συνθετικές ρητίνες ) ή ακόμη και εννοιολογική τέχνη.
Η φύση είναι που κυρίως σε εμπνέει. Εκεί υπάρχουν όλα;
Η φύση αποτέλεσε για τον άνθρωπο (ίσως με εξαίρεση τα τελευταία 6000 χρόνια), την μοναδική πηγή έμπνευσης για όλες τις τέχνες. Τα έργα μας ασφαλώς και επηρεάζονται, για να μην πούμε μιμούνται, τον Κόσμο που μας περιβάλλει. Το κόσμημα δεν είναι μόνο στολίδι, στα κοσμήματά μου αποτυπώνω τα ίχνη ενός φανταστικού διαλόγου, με καλλιτέχνες διαφόρων εποχών, που τους απασχόλησε το πως και το γιατί της δημιουργίας.
Κόσμημα σημαίνει κοσμώ. Πως το ορίζεις εσύ και ποιες οι διακρίσεις που κάνεις στις κατηγορίες κοσμημάτων.
Διακρίνω δύο κυρίαρχες τάσεις: Το εικαστικό-καλλιτεχνικό κόσμημα (χρήση όλων των υλικών) με εκφραστικό κυρίως ενδιαφέρον. Το βιομηχανοποιημένο-παραγωγικό κόσμημα (χρήση συνήθως πολύτιμων υλικών) με εμπορικό κυρίως ενδιαφέρον. Ανάμεσά τους βρίσκεται ο τεχνίτης κοσμηματοποιός-επιδιορθωτής ο οποίος εκπροσωπεί τον κοσμηματοποιό του παρελθόντος (σχεδόν αποκλειστική χρήση πολύτιμων υλικών) με εμπορικό και εκφραστικό ενδιαφέρον.
Τελειώνοντας έχω να πω ότι είσαι και ένας πολύ καλός δάσκαλος, που δεν περιορίζεται μόνο στα θέματα που διδάσκει, αλλά και σε συζητήσεις κοσμοθεωρίας που άπτονται της καλλιτεχνικής προσέγγισης, έτσι όπως θα έπρεπε να είναι κάθε σωστός δάσκαλος. Ποια τα σχέδια σου για το μέλλον; Τι ετοιμάζεις;
Ελπίζω μέσα στο 2021 ή το αργότερο το 2022 να εκθέσω την πρόσφατη δουλειά μου, που αποτελείται κυρίως από μικρά γλυπτά και έργα ζωγραφικής.
Συνέντευξη Τζένη Φραγκούλη
Περισσότερα για τον Δημήτρη Νικολαΐδη στο: dimitrisnikolaidis.gr
Επικοινωνία: [email protected]
