Παχύ έντερο, πολύποδες και καρκίνος. Πρόληψη, συπτώματα και αντιμετώπιση

Το παχύ έντερο αποτελεί το τελευταίο τμήμα του πεπτικού μας σωλήνα. Οι τροφές -μετά την είσοδό τους στο στομάχι- οδηγούνται στο λεπτό έντερο, όπου απορροφούνται τα θρεπτικά συστατικά. Στη συνέχεια, ότι απομένει καταλήγει στο παχύ έντερο και αποβάλλεται μετά από μία ή δύο ημέρες. Φυσιολογικά, τα κύτταρα που καλύπτουν το εσωτερικό του παχέος εντέρου (βλεννογόνο) σταματούν να πολλαπλασιάζονται, πεθαίνουν, απομακρύνονται με τα κόπρανα μετά από λίγες μέρες και αντικαθίστανται από καινούργια. Όταν συμβούν, για άγνωστο λόγο, βλάβες στα γονίδια των κυττάρων αυτών, τότε αυτά οδηγούνται σε συνεχή πολλαπλασιασμό με αποτέλεσμα τη δημιουργία ενός διαφοροποιημένου ιστού που προβάλλει μέσα στο έντερο και ονομάζεται πολύποδας. Ο πολύποδας είναι καλοήθης όγκος και δε δημιουργεί συνήθως συμπτώματα. Όμως, εάν συμβούν και άλλες βλάβες στα γονίδια των κυττάρων του πολύποδα, τότε αναπτύσσεται ο καρκίνος του παχέος εντέρου.

Σχεδόν όλοι οι καρκίνοι του παχέος εντέρου αναπτύσσονται πάνω σε πολύποδα. Για το λόγο, λοιπόν, αυτό, η αφαίρεση τους μπορεί να προλάβει την ανάπτυξη του καρκίνου. Ευτυχώς, όλοι οι πολύποδες δεν εξελίσσονται σε καρκίνο.

Ο καρκίνος στο παχύ έντερο, είναι ένας κακοήθης όγκος που αναπτύσσεται στην εσωτερική επιφάνεια του. Κάθε χρόνο, διαγιγνώσκεται σε μισό εκατομμύριο ανθρώπους, παγκόσμια. Στη χώρα μας, ο καρκίνος στο παχύ έντερο είναι σημαντική αιτία θνησιμότητας (8,7 θάνατοι ανά 100.000 πληθυσμού) και αποτελεί την τρίτη σε σειρά αιτία θανάτου από κακοήθη νεοπλάσματα. Η συχνότητα στα δύο φύλα είναι παρόμοια, με τη διαφορά, ότι στους άνδρες είναι αυξημένη η συχνότητα του καρκίνου του ορθού.

Η πιθανότητα κάποιου, χωρίς συμπτώματα, να αναπτύξει στη διάρκεια της ζωής του καρκίνο στο παχύ έντερο πλησιάζει το 6% και για τα δύο φύλα, ενώ περίπου οι μισοί από αυτούς θα πεθάνουν από τη νόσο.

Συμπτώματα του καρκίνου στο παχύ έντερο

Τα συμπτώματα (ανάλογα  τη θέση του όγκου) μπορεί να είναι: -πεπτικές διαταραχές, (ανορεξία, μετεωρισμός, ναυτία), -αλλαγή του σχήματος των κοπράνων, – εναλλαγή δυσκοιλιότητας με διάρροια, – απώλεια βάρους καθώς και απώλεια αίματος από το ορθό. Φούσκωμα, πονόκοιλος, -αίσθημα ότι το έντερο δεν αδειάζει πλήρως μετά την κένωση, -απώλεια βάρους χωρίς εμφανή αιτία (δίαιτα κ.τ.λ.), -επίμονη κόπωση. Συχνά, ο καρκίνος του παχέος εντέρου δεν εμφανίζει συμπτώματα. Μπορεί το πρώτο σημάδι να είναι μια ήπια αναιμία. Τα παραπάνω μπορεί να υποδηλώνουν ότι υπάρχει κάποιο πρόβλημα στο παχύ έντερο, που δεν είναι κατ’ ανάγκη καρκίνος. Χρειάζεται όμως να ελεγχθούν από το γιατρό, ιδιαίτερα αν επιμένουν πάνω από δύο εβδομάδες.

Η σημασία της έγκαιρης διάγνωσης

Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της Ελληνικής Αντικαρκινικής Εταιρίας, η έγκαιρη διάγνωση σε ασυμπτωματικά άτομα, ανέβασε τη ίαση του καρκίνου του παχέως εντέρου στην Ελλάδα από 7% που ήταν παλαιότερα, σε 27% σήμερα. Ο προληπτικός έλεγχος συνίσταται: στην ανίχνευση  αίματος στα κόπρανα και στην κολονοσκόπηση (ενδοσκοπικός έλεγχος) κάθε 1-5 χρόνια, μετά τα 40 χρόνια (αν ανήκετε σε ομάδα υψηλού κινδύνου ).

ΤΟ ΤΕΣΤ ΠΟΥ ΣΩΖΕΙ: Αιμορραγία από το παχύ έντερο δε σημαίνει  πάντα καρκίνος. Μπορεί να οφείλεται στην ύπαρξη καλοήθους προβλήματος (αιμορροΐδες, ραγάδα). Ωστόσο, τόσο για τον καρκίνο όσο και για τις  άλλες αιτίες, υπάρχει σήμερα το Haemoccult Τεστ. Πρόκειται για το περίφημο τεστ ανίχνευση της αφανούς  αιμορραγίας, το οποίο είναι απλό, εύκολο, γίνεται στο σπίτι και δίνει άμεση απάντηση. 

Η πρώιμη διάγνωση αντιστοιχεί πρακτικά σε πλήρη ίαση. Ο καρκίνος στο παχύ έντερο, στις περισσότερες περιπτώσεις, αναπτύσσεται πάνω σε πολύποδες. Επίσης, ο καρκίνος αυτός παραμένει σε πρώιμο στάδιο μέσα σε πολύποδα και μπορεί να ανιχνευθεί και ύστερα από χρόνια. Επομένως, η ανεύρεση νωρίς και η αφαίρεση ενός πολύποδα προλαμβάνει την ανάπτυξη καρκίνου στον πολύποδα αυτό.

Ποιοί κινδυνεύουν περισσότερο

Από τον καρκίνο αυτό κινδυνεύουν περισσότερο όσοι έχουν κληρονομική προδιάθεση (συγγενείς με ιστορικό καρκίνου του παχέος εντέρου), είναι πάνω από 50 ετών, πάσχουν από τη νόσο του Crohn ή από ελκώδη κολίτιδα, αλλά και όσοι ακολουθούν μια διατροφή φτωχή σε φυτικές ίνες και πλούσια σε λίπη.

Τι πρέπει να τρώτε

Μια διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες, (μαύρο ψωμί, δημητριακά, λαχανικά, φρέσκα φρούτα), ενώ καλό είναι να χρησιμοποιείτε παντού ελαιόλαδο. Οι τροφές αυτές περιέχουν αντιοξειδωτικές ουσίες και φυτικές ίνες που προστατεύουν και είναι ότι καλύτερο για την πρόληψη του καρκίνου στο παχύ έντερο, αλλά και την καταπολέμηση της δυσκοιλιότητας, η οποία μπορεί  να οδηγήσει σε αιμορροΐδες, ραγάδες, εκκολπώματα του παχέως εντέρου, ακόμα  και  σε καρκίνο.

Τι ν’ αποφεύγετε

-Τις επεξεργασμένες τροφές και τις τροφές τύπου φαστ-φουντ.

-Τα παχιά τυριά και  τα πολλά κόκκινα κρέατα.

-Τη χρήση ερεθιστικών υπακτικών φαρμάκων ( καθαρτικά, κλύσματα ή υπόθετα), χωρίς τις οδηγίες του γιατρού σας.

Οι λιπαρές ή οι τροφές με νιτρώδη άλατα ως συντηρητικά, τα τηγανιτά και το πολύ ψημένο κρέας θεωρούνται παράγοντες που ευνοούν την ανάπτυξη της νόσου.

Οι καπνιστές διατρέχουν έως και τετραπλάσιο κίνδυνο να εμφανίσουν καρκίνο του παχέος εντέρου σε σχέση με τους μη καπνιστές. Η παχυσαρκία και ιδιαίτερα το κοιλιακό λίπος, εμπλέκεται στις θεωρίες εμφάνισης της νόσου.  Αποφύγετε το υπερβολικό σωματικό βάρος, αυξήστε τη σωματική δραστηριότητα

Θεραπεία

-Οι περισσότεροι πολύποδες μπορούν συνήθως να αφαιρεθούν κατά τη διάρκεια της κολονοσκόπησης, χωρίς να χρειαστεί εγχείρηση. Η επέμβαση αυτή είναι ανώδυνη και γίνεται μέσα από το κολονοσκόπιο. Ο πολύποδας που αφαιρείται στέλνεται για ιστολογική εξέταση (εξέταση στο μικροσκόπιο). Συνήθως, οι πολύποδες είναι καλοήθεις και η αφαίρεσή τους θεωρείται θεραπευτική.

-Εάν όμως βρεθεί μία εστία καρκίνου μέσα στον πολύποδα (που περιορίζεται μόνο στον πολύποδα), τότε η αφαίρεση θεωρείται πλήρης και δε χρειάζεται άλλου είδους παρέμβαση. Εάν η εξέταση στο μικροσκόπιο δείχνει ότι πιθανά δεν έχουν αφαιρεθεί όλα τα καρκινικά κύτταρα μαζί με τον πολύποδα, τότε μπορεί να χρειαστεί μια δεύτερη κολονοσκόπηση ή χειρουργική αφαίρεση του τμήματος του εντέρου, όπου υπήρχε αυτός ο πολύποδας.

-Η ανεύρεση καρκίνου, που έχει καταλάβει όλο τον πολύποδα ή έχει προχωρήσει στο τοίχωμα του εντέρου, χρειάζεται χειρουργική αφαίρεση. Το είδος της χειρουργικής επέμβασης ποικίλλει και εξαρτάται από τη θέση του καρκίνου στο παχύ έντερο. Μετά την χειρουργική αφαίρεση του καρκίνου, εκτιμάται αν θα χρειαστεί συμπληρωματική θεραπεία.
 

Ευχαριστούμε για τις πληροφορίες την Ελληνική Γαστρεντερολογική Εταιρεία.